در دنیای امروز، مرزهای موسیقی به‌سرعت در حال گسترش است و سازهای الکترونیک نقش مهمی در شکل‌گیری صداهای نو و متفاوت ایفا می‌کنند. نسبت به سازهای سنتی و آکوستیک، ساز الکترونیکی به کمک فناوری، امکان تولید طیف گسترده‌تری از صداها را فراهم می‌سازد. از سینتی‌سایزرهای پیشرفته گرفته تا درام‌ها و گیتارهای الکتریک، این ابزارها نه‌تنها در استودیوهای حرفه‌ای بلکه در خانه‌های علاقه‌مندان به موسیقی مدرن نیز جای خود را باز کرده‌اند.
آشنایی با تجهیزات موسیقی الکترونیک، درک تفاوت‌های آن با سازهای آکوستیک و شناخت کاربردهای آن‌ها در سبک‌هایی چون موسیقی الکترونیک، راک، پاپ و هیپ‌هاپ، به هنرجویان و نوازندگان کمک می‌کند تا مسیر خلاقانه‌تری را در دنیای موسیقی دنبال کنند.
در این مقاله با انواع سازهای الکترونیک آشنا می‌شویم و با بررسی ویژگی‌های آن‌ها به شما کمک می‌کنیم تا با شناختی بهتر و دیدی وسیع‌تر، در مسیر یادگیری موسیقی و انتخاب ساز قدم بردارید.
سینتی‌سایزر:
سینتی‌سایزر یکی از پرکاربردترین سازهای الکترونیک است؛ سازی شبیه به کیبورد، اما مجهز به قابلیت‌هایی گسترده برای طراحی و پردازش صدا. مهم‌ترین ویژگی سینتی سایزر، همین امکان تنظیم‌پذیری گسترده‌ی صداهاست؛ یعنی نوازنده می‌تواند پارامترهایی مثل فرکانس، فیلتر و افکت‌ها را کنترل کرده و صدایی کاملاْ شخصی‌سازی شده ایجاد کند؛ از یک پد آرام و ملایم گرفته تا بیس‌های قوی و تیز یا افکت‌های عجیب و تخیلی.
سینتی سایزرها به‌طور کلی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: برخی از آن‌ها به‌شکل سخت‌افزاری ساخته شده و به‌صورت فیزیکی نواخته می‌شوند، در حالی که برخی دیگر نرم‌افزاری هستند و روی کامپیوتر به صورت پلاگین یا اپلیکیشن اجرا می‌شوند.
این ساز در سبک‌های گوناگون مثل موسیقی الکترونیک، پاپ، هیپ‌هاپ و موسیقی متن فیلم و بازی کاربرد دارد و نقش مهمی در تولید صداهای خاص و متفاوت در دنیای موسیقی ایفا می‌کند.
درام الکترونیک:
درام الکترونیک یکی دیگر از سازهای الکترونیک است که برای شبیه‌سازی صدای درام‌ها و پرکاشن‌ها طراحی شده است. این ساز که معمولاْ از پدهای حساس به لمس و کنترلرهای دیجیتال تشکیل شده، به نوازنده این امکان را می‌هد تا با استفاده از تنظیمات مختلف، صدای درام را تغییر داده و به شکلی کاملاْ شخصی‌سازی شده درآورد.
درام‌های الکترونیک به دو گروه تقسیم می‌شوند: درام کیت‌های الکترونیک که شبیه به درام‌های سنتی طراحی شده‌اند و به کمک پدهای درام، صداهای مختلف را به صورت الکترونیکی تولید می‌کنند؛ و درام ماشین‌ها که تنها از دکمه‌ها و کنترلرهای دیجیتال برای شبیه‌سازی صداها بهره می‌گیرند.
درام الکترونیک در بسیاری از سبک‌های موسیقی کاربرد دارد. در موسیقی الکترونیک و پاپ برای ایجاد ریتم‌های پیچیده و صداهای خاص و در هیپ‌هاپ و راک برای خلق بیس‌های قدرتمند و کوبش‌های متنوع به کار می‌رود.
گیتار الکتریک:
گیتار الکتریک یکی از سازهای زهی است که برای تولید صدا از پیکاپ‌ها (میکروفون‌های الکترومغناطیسی) استفاده می‌کند. وقتی نوازنده به سیم‌ها ضربه می زند، ارتعاشات سیم‌ها به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شود. سپس این سیگنال توسط آمپلی‌فایر تقویت شده و به صدایی قابل شنیدن تبدیل می‌گردد. در گیتار الکتریک، نیازی به بدنه‌ی توخالی برای تقویت صدا نیست و همه چیز از طریق این سیستم‌های الکترونیکی انجام می‌شود.
گیتار الکتریک یکی از متنوع‌ترین سازهای موسیقی است و تقسیم‌بندی‌های متعددی برای آن ارائه شده است؛ اما رایج‌ترین طبقه‌بندی برای انواع گیتار الکتریک، به لحاظ ساختار بدنه است که این ساز را به سه گروه: توپُر، نیمه‌توخالی و توخالی تقسیم می‌کند.
ساز مذکور در سبک‌های مختلفی از جمله راک، متال، جَز، هیپ‌هاپ و پاپ کاربرد دارد و بسته به نوع صدا، افکت‌ها و تکنیک‌های اجرا، نقش‌های متفاوتی از ملودی‌نوازی تا همراهی ریتم را ایفا می‌کند.
ترمین:
ترمین که در اواخر دهه‌ی ۱۹۱۰ توسط لئون ترمین اختراع شد، اولین ساز الکترونیک جهان محسوب می‌شود. این ساز برای تولید صدا از تغییرات میدان الکترومغناطیسی استفاده می‌کند و نوازنده بدون لمس فیزیکی ساز، با حرکت دست خود در نزدیکی آنتن‌ها، فرکانس‌های مختلفی ایجاد می‌کند. به دلیل صدای خاص و منحصربه‌فرد ترمین، این ساز در موسیقی فیلم‌ها (به‌خصوص در ژانرهای وحشت و علمی-تخیلی)، تئاترها و اجراهای زنده کاربرد زیادی دارد.
در طول زمان مدل‌های مختلفی از ترمین تولید شده‌اند؛ برخی با ساختار کاملاً آنالوگ و کلاسیک، و برخی به صورت دیجیتال با امکانات مدرن‌تر مانند اتصال MIDI یا افکت‌های داخلی. با وجود این تفاوت‌ها، اساس کار همه‌ی آن‌ها بر پایه‌ی کنترل صدا بدون تماس و از طریق آنتن‌ها بوده است.
کیبورد:
کیبورد یک ساز الکترونیکی با صفحه‌کلیدی شبیه پیانو است که صدای آن به صورت دیجیتال تولید می‌شود. این ساز معمولاً دارای مجموعه‌ای از صداهای آماده و افکت‌های مختلف است و قابلیت‌هایی مثل ریتم‌های خودکار، ضبط و پخش، آکورد خودکار و اتصال MIDI دارد. وزن سبک، قابلیت حمل آسان و امکانات گسترده، کیبورد را به گزینه‌ای محبوب برای آموزش، تمرین و اجرای زنده تبدیل کرده است.
کیبوردها در انواع مختلفی تولید می‌شوند؛ از مدل‌های آموزشی و ساده برای مبتدیان گرفته تا کیبوردهای پیشرفته و حرفه‌ای که برای اجرای زنده، آهنگ‌سازی و تنظیم موسیقی طراحی شده‌اند.
کیبورد الکترونیک به دلیل تنوع صدایی و امکانات گسترده‌اش در سبک‌های مختلفی مانند پاپ، راک و موسیقی الکترونیک استفاده می‌شود. همچنین در تنظیم آهنگ‌ها، اجراهای زنده و ساخت موسیقی فیلم نیز کاربرد زیادی دارد.
ارگ الکترونیک:
ارگ الکترونیک، سازی شبیه پیانو است که از طریق مدارهای الکترونیکی صدا تولید می‌کند. برخلاف کیبوردهای ساده، ارگ معمولاً دارای چند ردیف کلاویه و پدال‌هایی پایی است که به نوازنده امکان کنترل هم‌زمان چند لایه از صدا را می‌دهد. ساز ارگ اغلب در موسیقی مذهبی، همراهی با گروه‌های کُر و اجرای قطعاتی که نیاز به چند لایه‌ی صوتی به‌صورت هم‌زمان دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدل‌های مختلفی از این ساز وجود دارد که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند؛ به‌عنوان مثال ارگ‌های هموند (Hammond) که به دلیل ویژگی‌های صوتی منحصربه‌فردشان بیشتر در میان نوازندگان سبک‌های جَز و راک محبوب هستند یا ارگ‌های پُرتابل (Portable) که با اندازه‌ی کوچک‌تر و قابلیت حمل آسان‌تر، برای اجراهای زنده طراحی شده‌اند.
سمپلر:
سمپلر یکی از سازهای الکترونیکی است که برای ضبط، تغییر و بازپخش صداها استفاده می‌شود. این ساز با نمونه‌برداری از صداهای مختلف مانند صدای سازها، افکت‌ها و حتی صداهای محیطی، امکان ترکیب و پخش آن‌ها را در موسیقی فراهم می‌آورد. سمپلرها می‌توانند به‌صورت زنده یا از پیش ضبط شده این صداها را پخش کنند و در نتیجه به تولید موسیقی‌های پیچیده و خلاقانه کمک کنند.
سمپلرها معمولاً به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: سمپلرهای سخت‌افزاری که به‌صورت دستگاه‌های فیزیکی عمل می‌کنند و سمپلرهای نرم‌افزاری که در قالب نرم‌افزارهای دیجیتال و روی کامپیوترها اجرا می‌شوند.
این ساز به دلیل قابلیت‌های گسترده و ویژه‌ی خود در بسیاری از سبک‌های موسیقی از جمله موسیقی الکترونیک، هیپ‌هاپ و پاپ کاربرد دارد و به تولیدکنندگان و نوازندگان این امکان را می‌دهد تا با ترکیب صداهای مختلف، آثار جدید و منحصر‌به‌فردی خلق کنند.
سازهای الکترونیک نقش مهمی در دنیای موسیقی و تحولات آن ایفا کرده‌اند. از سینتی‌سایزرها و کیبوردها گرفته تا سمپلرها و گیتارهای الکتریک، این ابزارها برای نوازندگان و تولیدکنندگان موسیقی، امکانات گسترده‌ای جهت خلاقیت و نوآوری فراهم آورده‌اند.
این سازها با ویژگی‌های خاص خود، قادر به ایجاد صداهای منحصربه‌فرد و متنوعی در سبک‌های مختلف موسیقی مانند راک، پاپ، الکترونیک و هیپ‌هاپ هستند و همین امر آن‌ها را به ابزارهایی محبوب در بین آهنگسازان و نوازندگان تبدیل کرده است.
با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژیکی، سازهای الکترونیک در آینده نیز به بهبود و گسترش تجربه‌ی موسیقایی ادامه خواهند داد و امکانات بیشتری برای خلق صداهای متنوع‌تر، خلاقانه‌تر و هیجان‌انگیزتر، در اختیار هنرمندان قرار خواهند داد.