موسیقی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما انسان‌هاست؛ که برخی تنها به گوش دادن آن قانعیم و برخی دوست داریم خلق آن را با دست‌های خود تجربه کنیم. با اضافه کردن این هنر به زندگی، کیفیت هستی خود را افزایش می‌دهیم و از فواید نوازندگی برخوردار می‌شویم؛ چه در جنبه‌های درونی مثل افزایش تمرکز و توجه و چه در جنبه‌های بیرونی مثل تقویت ارتباطات اجتماعی.
اراده به شروع نوازندگی، محدوده‌ی سنی خاصی ندارد اما برای انتخاب ساز عواملی هست که باید آنها را در نظر بگیریم:
علاقه
اولین و مهمترین فاکتور علاقه‌ی شما است. به چه سازهایی علاقه‌مندید و خود را در آنها مستعد می‌دانید؟ سازهای زهی؟ کوبه‌ای؟ یا بادی؟
قبل از آن، می‌توانید ابتدا سبک مورد علاقه‌تان در موسیقی را مشخص کنید؛ سپس با توجه به سازهای پرکاربرد در هر سبک، به دنبال ساز دلخواهتان بگردید. مثلاً اگر سبک راک را می‌پسندید و سازهای زهی را دوست دارید، گیتار الکتریک می‌تواند یکی از گزینه های شما باشد؛ یا اگر موسیقی سنتی ایرانی و سازهای کوبه‌ای مورد علاقه‌ی شما هستند، می توانید ساز تنبک را انتخاب کنید.
بودجه
از موارد دیگری که باید به آن توجه کنید قیمت ساز و بودجه‌ی شما است. تا چه حد برای شما منطقی است که برای خرید ساز پول هزینه کرد؟ جواب این سوال در افراد، بسته به درآمد، میزان پس‌انداز و هزینه‌های زندگی متفاوت است. سازی را انتخاب کنید که از نظر اقتصادی فشاری روی دوش شما یا کسی که می خواهد ساز را برای‌تان بخرد نباشد. می‌توانید نوازندگی را با سازهای ارزان شروع کنید و با پیشرفت در مسیر موسیقی و افزایش مهارت، ساز خود را ارتقا دهید.
نکته‌ی دیگری که باید در مورد سازهای گران قیمت در نظر داشته باشید آن است که این سازها معمولاً سازهای بزرگی هستند و فضای زیادی در منزل اشغال می‌کنند. پس در کنار هزینه باید ببینید فضای کافی در منزل برای نگهداری سازتان دارید؟ مثلاً در انتخاب پیانو یا درام، بحث بودجه و فضای کافی برای استقرار، دو فاکتور مهم به شمار می‌روند.
شرایط جسمی
قبل از انتخاب ساز، توانایی و ویژگی‌های بدنی خود را نیز بسنجید. به عنوان مثال اگر انتخاب شما یک ساز بادی است، باید ببینید ظرفیت شش‌های شما با آن تناسب دارد و مشکل کمبود تنفس ندارید؟ یا اگر دچار ضعف یا محدودیتی در ناحیه‌ی انگشتان و مچ دست هستید، باید بدانید که سازهای زهی که نیاز به انگشت‌گذاری دقیق دارند برای شما چالش‌برانگیز خواهند بود.
این نکته برای والدینی که به دنبال انتخاب ساز مناسب برای کودکان خود هستند، برجسته‌تر است. سازی که برای آنها در نظر گرفته می‌شود، نباید بزرگ و سنگین باشد و متناسب با جثه و اندازه‌ی دست‌ها و انگشتان کوچکشان باشد.
سطح دشواری ساز
میزان سختی و آسانی ساز و مدت زمان لازم برای تمرین و فراگیری آن هم باید مدنظرتان باشد. چرا که اگر زندگی پر مشغله‌ای داشته باشید و فرصتی کم برای تمرین، انتخاب سازِ دشوار و طولانی شدن پروسه‌ی یادگیری آن، ممکن است شما را سرخورده و دلزده کند.
تعدادی از سازها هستند که به عنوان راحت‌ترین سازها برای یادگیری معرفی شده‌اند. اگر نمی‌خواهید یا نمی‌توانید زمان زیادی را به تمرین موسیقی اختصاص دهید، می‌توانید از بین آنها دست به انتخاب بزنید.
سبک زندگی و اهداف شخصی
سبک زندگی و هدف شما از شروع موسیقی می‌تواند روی انتخاب ساز تاثیر بگذارد. مثلاً اگر می‌خواهید از نواختن، حس آرامش بگیرید یا اینکه در زمینه‌ی یوگا و مدیتیشن فعالیت می‌کنید، می‌توانید یکی از سازهای آرامش‌بخش را انتخاب کنید؛ مثل کالیمبا یا هنگدرام.
اگر اهل سفر و طبیعت‌گردی هستید و سازی می‌خواهید که همه‌جا همراهتان باشد، بهتر است از بین سازهای کوچک و سبک، دست به انتخاب بزنید؛ مثل سازدهنی یا نی.
یا اگر هدفتان اجرای موسیقی پرشور و پرانرژی در محافل شادی است، کیبورد یا تنبک می‌توانند برای شما مناسب باشند.
دسترسی به آموزش و مربی
آیا برای ساز مورد نظرتان مربی و منابع آموزشی کافی وجود دارد؟ قبل از اینکه خرید ساز را نهایی کنید، کلاس‌های حضوری و آموزش آنلاین موسیقی را بررسی کرده و ببینید برای این ساز، دوره‌ی آموزشی معتبری وجود دارد یا خیر؛ ضمناً راجع به مدرسین نیز تحقیق کنید تا اطمینان حاصل کنید که مهارت لازم برای تعلیم ساز مدنظر شما را داشته باشند.
شرایط نگهداری و حساسیت ساز
هنگام خرید ساز، باید در مورد شرایط نگهداری آن اطلاعات دقیقی کسب کنید و مطمئن شوید که قادر به تامین این شرایط هستید.
برخی سازها مثل پیانوی آکوستیک، به دلیل نیاز به کوک و تعمیرات دوره‌ای، هزینه‌ی نگهداری بالایی دارند. برخی سازها به‌ویژه سازهای بادی فلزی، نیاز به تمیز کردن و مراقبت روزانه دارند تا رطوبت داخل لوله باعث رشد قارچ و ایجاد بوی نامطبوع نگردد. برخی سازها مانند دف به دما و رطوبت حساس‌اند و باید در دمای متعادل و رطوبت کنترل شده نگهداری شوند. سازهای زهی اکثراً نیاز به کوک مداوم دارند، زیرا سیم‌ها به مرور زمان شل می‌شوند، یا تحت تاثیر دما و استفاده تغییر می‌کنند.
پس قبل از انتخاب ساز این فاکتور را هم در نظر داشته باشید.
علاقه، مهمترین شرط برای شروع یادگیری موسیقی است؛ اما تنها شرط نیست. بودجه، شرایط جسمی، هدف از یادگیری موسیقی، در دسترس بودن دوره‌ی آموزشی معتبر برای آن ساز و سایر عواملی که در این مقاله برشمردیم همگی باید در انتخاب شما نقش داشته باشند.
در نظر گرفتن این موارد کمک می‌کند تا مسیری را انتخاب کنید که نه‌تنها مناسب شما باشد، بلکه از یادگیری و تمرین، خسته و دلسرد نشوید و به پیشرفت ادامه دهید.
اگر همچنان در انتخاب ساز مناسب تردید دارید، می‌توانید با کارشناسان ما در خنیاگر تماس بگیرید تا شما را به بهترین شکل راهنمایی کنند.