کمانچه یکی از قدیمی‌ترین سازهای موسیقی است که خاستگاه آن به خاور شرق بر می‌گردد. اگرچه کشورهای بسیاری از این ساز موسیقی استفاده می‌کنند اما در یونسکو کمانچه به عنوان ساز ایرانی به ثبت رسیده است. نوای دلنشین این ساز قدیمی و اصیل موجب شده است که بسیاری به آموزش کمانچه علاقمند شوند. با توجه به این که انتخاب و خرید کمانچه امری تخصصی است این مقاله به قیمت کمانچه و بررسی نکات کلیدی در خرید آن اختصاص یافته است.
نکات اولیه در خرید کمانچه
قیمت کمانچه متاثر از متریال به کار رفته در آن است اما هر گرانی نمی‌تواند دال بر باکیفیت بودن ساز باشد. یک ساز خوب علاوه بر ساختار با کیفیت باید در تولید صدایی زیبا و دلنشین نیز توانمند باشد. بنابراین می‌توان گفت یک ساز خوب باید ویژگی‌هایی به شرح زیر داشته باشد:
- تولید صدایی زیبا از مهم‌ترین فاکتورهای یک ساز خوب است.
- کیفیت ساخت ساز از جمله مواردی است که علاوه بر اثرگذاری بر طول عمر ساز بر کیفیت صدا نیز اثرگذار است.
- مواد و متریال به کار رفته در ساز از دیگر فاکتورهای است که بر کیفیت صدا، طول عمر ساز و قیمت کمانچه اثرگذار است.
نکات مهم در خرید کمانچه
- لازم است تراش و پرداخت کاسه، دسته، سرپنجه و گوشی‌ها مورد بررسی قرار گیرد زیرا تمیزی و دقت برش این بخش‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.
- جنس کاسه و دسته کمانچه از چوب گردو و یا توت است. در هنگام خرید باید کیفیت چوب مورد بررسی موشکافانه‌ای قرار گیرد. در این راستا باید دقت شود که چوب فاقد گره و یا ترک باشد. همچنین ساخت و پرداخت چوب باید با دقت و ظرافت بسیاری صورت گرفته باشد.
- بهترین چوب برای ساخت دسته کمانچه، چوب گردو است. همچنین صفحه انگشت‌گذاری بهتر است از استخوان و یا چوب آبنوس ساخته شده باشد.
- بر روی چوب کمانچه اصولا یک لایه، لاک زده می‌شود. این لایه لاک باید در همه‌ی بخش‌های ساز ضخامت یکسانی داشته باشد. همچنین ضخامت در نظر گرفته شده برای آن باید مطابق با استانداردهای تعریف شده باشد.
- فاصله سیم‌ها از یکدیگر و فاصله آنها از صفحه انگشت باید کاملا استاندارد باشد.
- دسته و کاسه کمانچه جداگانه ساخته می‌شوند. خط اتصال این دو بخش باید در زاویه درست و بدون نقص باشد.
- جنس تارهای آرشه از موارد دیگری است که می‌تواند کیفیت و قیمت کمانچه را تحت تاثیر قرار دهد. برای این بخش از موی دم اسب و یا نخ مصنوعی استفاده می‌شود که بدون شک کیفیت موی دم اسب بالاتر است.
- پوستی که بر روی دهانه کاسه کمانچه قرار گرفته است بر روی کیفیت صدا اثر شگرفی دارد. اگر پوست این بخش نازک باشد صدای تولید شده واضح و شفاف است اما اگر ضخیم باشد صدا بم تر و مقاومت آن بیشتر خواهد بود. برای تولید ساز کمانچه استفاده از پوست کهنه توصیه می‌شود. پوست کهنه رنگ تیره تری نسبت به پوست روشن دارد همچنین بعد از خیس شدن از آن بویی به مشام نمی رسد. در نهایت با کشیدن ناخن بر روی پوست ساز می توان کهنه بودن آن را تشخیص داد زیرا بر روی پوست کهنه هیچ اثر و ردی از ناخن بر جای نمی‌ماند.
- مهر سازنده کمانچه که اصولا بر روی بدنه کمانچه حک می‌شود، اساس قیمت کمانچه و اعتبار و سابقه تولیدکننده آن قرار می‌گیرد.
بررسی قیمت کمانچه بر اساس نوع آن
استفاده از کمانچه در بسیاری از قوم های ایرانی رواج دارد. با توجه به تفاوت موسیقی قومیت‌های ایرانی می‌توان شاهد مدل‌های مختلفی از کمانچه در سراسر ایران بود.
کمانچه لری
این کمانچه پشت باز و مناسب نواختن قطعه‌های سریع است.
کمانچه کاسه کروی
کاسه کمانچه می‌تواند یک تکه‌ای و یا ترکه‌ای باشد. کاسه‌های یک تکه‌ای را کاسه کروی می‌گویند. کاسه های یک تکه به کار رفته در این نوع کمانچه اصولا از جنس گردو است به همین دلیل وزن آن سنگین‌تر و استفاده از آن در قطعات سریع سخت‌تر است.
کمانچه ترکمنی
این نوع از کمانچه نسبت به سایر کمانچه‌ها کوچکتر است. در ساخت آن نیز از پوست سگ‌ماهی استفاده می‌شود.
مدل‌های ذکر شده توسط تولیدکننده‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شود. سابقه و کیفیت کار تولیدکننده می‌تواند اثر مستقیمی بر قیمت کمانچه داشته باشد. در زیر به برخی از بهترین انواع کمانچه‌های موجود در بازار اشاره می‌شود:
- کمانچه نریمان
- کمانچه بکتاش
- کمانچه هاشم
- کمانچه کیهان
- کمانچه امیر
- کمانچه خاتمی
- کمانچه خالقی
هر کدام از کمانچه‌های ذکر شده بر اساس مدل و کیفیت متریال به کار رفته در آنها، قیمت متفاوتی دارند. همچنین با توجه به اثر گذاری شرایط ناپایدار اقتصادی بر قیمت سازها، نمی‌توان قیمت ثابتی را برای کمانچه پیش‌بینی کرد زیرا هر گونه افزایش قیمتی منجر به افزایش قیمت مواد اولیه به کار رفته و در نتیجه افزایش قیمت ساز می‌شود. به طور کلی قیمت کمانچه بسته به نوع ساز و نوع تولید کننده آن بین یک میلیون تا هشت میلیون تومان متغیر است. لازم به ذکر است کمانچه‌های وارداتی نیز با قیمت‌های پایین‌تر در بازار یافت می‌شوند که می‌توانند انتخاب مناسبی برای تازه کارها باشد.
آیا تو هم برای یادگیری کمانچه، این ساز خوش‌صدا و جذاب آماده‌ای؟ اولین جلسه‌ی رایگان مجموعه آموزش کمانچهرا مشاهده کن و با در دست گرفتن این ساز اسرارآمیز، رنگ تازه‌ای به خودشکوفایی‌ات بزن.
