کلیدهای موسیقی را میتوان در سمت چپ خطوط حامل شاهد بود تا از این طریق به زیر و بمی نت‌ها پی برد، در واقع همچون نقشه راهی اصولی اطلاعات کارآمد را به اشتراک می‌گذارند. نغمه‌های آوایی موسیقی، زمانی دلنشین هستند که بتوان تمامی نکات و مفاهیم را به درستی اجرا کرد، وگرنه چنگی به دل نخواهند زد. آگاهی از نحوه درست خواندن نت‌ها نیز اهمیت بالایی دارد.
انواع کلیدهای موسیقی
در موسیقی فارغ از سبک و ژانر، میتوان شاهد کلیدهای مختلفی بود که ۴ مورد از آنها مورد استقبال موسیقی‌دانان مدرن قرار گرفته‌اند، از جمله میتوان تربل (سل)، باس، آلتو و تنور اشاره کرد.
اگر شما نیز هنرجوی مبتدی هستید و مایلید آگاهی خویش درباره هر یک از این کلیدها، نحوه خوانش، کاربرد هر ساز را دوچندان کنید، مطالعه این مطلب بسیار مفید خواهد بود. در آخر مطلب نیز گریزی به کلیدهای خنثی و تبلچر گیتار نیز زده شده است تا با این مولفه‌های تاثیرگذار آشنا شوید.
کلید تربل
کلید تربل که برخی نیز آن را با اصطلاحات دیگری همچون کلید G یا سل می‌شناسند، از نام آشناترین کلیدهایی موسیقی است که بی ارتباط با این نکته نیست که در ابتدای خطوط حامل و دور دوم این خط حلقه قرار دارد که معرف خط G4 (یا G بالای C میانی) نیز هست.
اگر شما علاقمند به آموختن الفبای موسیقی هستید و مایلید همچون پیشکسوتان، نامی در این عرصه به یادگار بگذارید مطمئناً برخوردی با این کلید خواهید داشت. عمده کاربرد کلید تربل، در سازهای ویلون، فلوت، ابوا، بگ پایپ، کُر آنگله، کلارینت‌ها، ساکسیفون‌ها، هورن، ترومپت، کورنت، ویبرافون، زیلوفون، ماندولین و رکوردر است.
همچنین بد نیست بدانید، خوانندگان گیتار نیز از این کلید استفاده عمده دارند که صدا دهی آن یک اکتاو پایین تر بوده و در دیگر سازهای نیز همچون افونیوم و همینطور باریتون هورن مشابه نهم ماژور، صدادهی پایین تر دیده می‌شود.
از دیگر نکاتی جالب درباره کلید تربل، همبستگی با خطوط بالای عامل گرند عنوان می‌شود به طوری که در دیگر سازهای هم چون کیبورد و چنگ نیز محبوب دل نوازندگان است و با استقبال پرشوری مواجه شده است.
البته کاربردها محدود به همین جا نیست، هنرمندان ارزنده سازهای ویولن سل، ویولن دابل باس (که یک اکتاو پایین تر صدا می دهد )، باسون و ترومبون نیز جهت هنرنمایی از این کلید همراه با کلید تنور بهره می‌گیرند تا قدرت خویش را در نواختن با بهترین نت ها به نمایش بگذارند.
اطلاعات بیشتری درباره کلید تربل وجود دارد که اگر مایلید جزئیات بیشتری بدانید به این نکته توجه کنید، نت نویسی صدای صدا های سوپرانو، مزو- سوپرانوف التو، کنترالتو و تنور برای این کلید صورت گیرد که در مقایسه با تنور نیز صدا دهی یک اکتاو بالاتر است.
اگر درباره جایگاه نت‌ها دغدغه دارید، باید بدانید که پس از جایگذاری کلید تربل بر خط حامل، میتوان شاهد قرارگیری نتایج زیر میان یا روی خطوط و در فضا بود.
کلید باس
افراد مبتدی که شوق و انگیزه آموختن مفاهیم تاثیرگذار بر کیفیت موسیقی را دارند، پس از آشنایی با کلید تربل حال با کلید باس مواجه خواهند شد که برخی آن را با نام کلید Fنیز معرفی می‌کنند که این نامگذاری بی‌ارتباط با قرارگیری حلقه دور خط حامل نت F نیست (F3یا F پایین C میانی).
نوازندگان ساز جذاب و مهیج پیانو می توانند این کلید را در پایین خطوط حامل گرند، شاهد باشند.
در دنیای بی‌انتهای موسیقی، میتوان شاهد ساز های بسیاری بود که برخی از کلید باس بهره می‌گیرند از جمله میتوان ویولن سل، افونیوم، ویولن دابل باس، گیتار باس، باسون، کانتر باس، ترومبون، باریتون هورن، توبا و تیمپانی را نام برد. البته کاربرد محدود به همین جا نیست، نوازندگان ساز هورن جهت پایین ترین نت ها، از کلید باس بهره می‌گیرند.
همچنین افرادی که با چنگ و کیبورد، موسیقی های دلنوازی را اعلام می‌کنند از این کلید جهت حدود خطوط حامل انتهایی در گرند مخصوص استقبال بسیاری کردند.
درباره نت نویسی نیز بد نیست بدانید که در باس و بریتون بر روی کلید باس، صورت می گیرد اما تفاوت هایی بیان می‌شود. زمانی نت نویسی تنور بر روی کلید باس وجود دارد که نیاز به قرارگیری باز و تنور همزمان بر روی همان حامل وجود دارد.
اگر مایلید پیش زمینه ای درباره جایگزینی کلید باس بر روی خطوط حامل داشته باشید تصویر زیر می‌تواند به شما کمک کند تا شاهد قرارگیری نت‌های زیر به شکل بین خطوط و فضاها باشید.
کلید آلتو
پیشکسوتان موسیقی که کوله‌باری از تجربه و علم را به دوش می کشند برای معرفی بهتر کلیدها موسیقی نکات و مفاهیم را با جزئیات بیان می‌کنند. برای آشنایی با کلید آلتو که از کلیدهای C محسوب می شود میبایست جزئیات را به درستی دانست. نامگذاری خاص آن را بی ارتباط با نمایش مرکز که C میانی است می دانند که در واقع اشاره به سومین خط که شامل C میانی بوده نیز دارد.
علی رغم علاقه و انگیزه بسیاری از افراد برای آموختن نکات و جزئیات چالش‌هایی برای آموزش این کلید برای بسیاری از هنرجویان احساس خواهد شد با توجه به آنکه عمده کاربرد در سازهای ویولا، ویولای دا گامبا (زانویی)، آلتو ترومبون و ماندولا است.
اگر مایلید با نحوه جایگذاری کلید آلتو بر روی خطوط آشنا شوید و بدانید قرارگیری نت های زیر میان یا روی خطوط و فضاها چگونه است شکل زیر کمک‌کننده است.
کلید تنور
در متدهای آموزشی کارآمد برای افراد تازه‌کاری که چندان آشنایی با دانش و مفاهیم موسیقیایی ندارند، تمامی کلیدهای موسیقی با جزئیات بیان می‌شود. کلید تنور را نیز نوع دیگری از کلید کلید C معرفی می کنند که چهارمین خط از پایین، در واقع مرکز آن محسوب می شود، بی‌جهت نیست که در مقایسه با کلید آلتو یک سوم بالاتر است.
علی رغم استفاده محدود این کلید در موسیقی اما برای داشتن اطلاعات کارآمد می بایست کاربرد آن را دانست که اغلب برای نت های محدوده بالای ساز های باسون، ویولن سل، افونیون، ویولن دابل باس و ترومبون به کار می‌رود، به طوری که جهت نت های پایین تا متوسط کلید باس در این گروه از سازها استقبال می‌شود اما خلق نت‌های بسیار بالا با استفاده از کلید تربل که یکی از تعیین‌کننده‌ها در کلیدهای موسیقی است صورت می‌گیرد.
پس از جایگذاری کلید تنور بر روی خطوط، میتوان جایگاه نت‌های زیر را بر خطوط و فضاها شاهد بود.
کلید خنثی
آشنایی با کلید خنثی اگر چه محدود به سازهای کوبه ای است اما کمک می کند سواد موسیقیایی گسترش یابد و بتوان ایده‌های خویش را در این فضای بدون مرز به درستی به نمایش گذاشت. عمده کاربرد کلید خنثی در سازهای کوبه ای مرتبط با خطوط و فضاهای حامل بوده که زیر و بم دقیق نیز ندارند.
کلید تبلچر گیتار
گیتارنوازان جهت نت‌نویسی معمولاً از سبک تبلچر استفاده می‌کنند البته این روش در بین دیگر علاقه‌مندان سازهای فرت دار نیز رایج است. برای آشنایی با این کلید بد نیست بدانید علامت TAB معرف کلید استفاده می‌شود البته جزئیات در مواردی متفاوت هستند همچون وابستگی نوع ساز با تعداد خط های حامل را میتوان اشاره کرد.
با توجه به آنکه هر خط به نوعی اشاره به تارهای ساز دارند، برای انواع گیتار می توان تفاوت‌هایی را شاهد بود، مانند شش خط برای گیتارهای ۶ سیمی در حالیکه در گیتار باس سنتی ۴ سیم دیده می شود.
از دیگر نکات جالب در باره نت‌نویسی این بوده که قرارگیری اعداد به جای نت‌ها صورت می‌گیرد تا شخص بداند برای نواختن کدام سیم انتخاب شود. همچنین علامت TAB نیز مانند کلید ساز های کوبه ای، کاربردی فراتر از یک کلید دارد و به عنوان یک سمبل محسوب می شود.
درمواقعی TAB ساز گیتار همراه با کلید تربل برای درک بهتر است. بد نیست نگاهی به تصویر زیر داشته باشید که اشاره به پارتیتور TAB گیتار دارد.
سخن آخر
موسیقی تنها یک ابزار سرگرم‌کننده نیست که فرد با آموختن نکات پایه بتواند هنرنمایی کند، بلکه باید دانش و تجربه خویش را همواره افزایش دهد تا آوایی جذاب و شنیدنی به شنوندگان ارزانی دارد. افراد تازه برای پیمودن گام‌های آموزشی نخست ممکن است چالش‌هایی را احساس کنند بنابراین کسب دانش از منابع موثق، مثمر ثمر خواهد بود. در این مطلب نیز سعی شد اطلاعاتی کلی درباره کلیدهای موسیقی و نحوه کاربرد آنها بیان شود تا مهارت ارزنده‌ای کسب کنید، مطمئناً پیشرفت و عملکرد حرفه‌ای یک شبه به دست نمی‌آید بنابراین خود را محدود نکنید و همواره به دنبال کسب دانش باشید.
همین امروز یادگیری تئوری موسیقی را با خنیاگر آغاز کن و خیلی زود، تاثیر محسوس پیشرفت دانش موسیقی را بر روی تسلط نوازندگی‌ات ببین.
