آموزش تار مقدماتی (متد هنرستان)

تار از سازهای موسیقی سنتی ایرانی است که آن را از چوب، پوست، استخوان، زه (روده تابیده حیوانات) می سازند و در دسته سازهای زهی مضرابی قرار دارد. طبق شواهد تاریخی کاربرد این ساز اصیل موسیقی ملی تنها به ۲۰۰ سال قبل برمی‌گردد. صدای دلنشین موسیقی برخاسته از تار طرفداران زیادی دارد که از شنیدن این قطعات، غرق لذت می‌شوند. در این نوشتار قصد داریم این ساز را بهتر به شما معرفی کنیم.

معرفی اجمالی تار

این ساز اصیل شهرت خود را مرهون هنر نمایی اساتید بزرگی همچون حسین علیزاده، جلیل شهناز، محمد رضا لطفی و فرهنگ شریف است.

علاقه به یادگیری نوازندگی تار فقط محدود به ایران نیست و در بسیاری از کشورها هنرجویان زیادی هستند که علاقه به آموزش آن دارند.

تار در قسمت کاسه یا شکم از دو بخش نا مساوی تشکیل شده است که نقاره نام بخش کوچکتر آن است. سازندگان تار پوست را روی کاسه طنینی و نقاره می کشند. خرک را نیز می توانید بر روی پوست ببینید.

دسته نیز از دیگر قطعات ساز است که در طولی حدود ۴۵ تا ۵۰ سانتی متر با پرده هایی که عمود بر آن هستند ساخته می شود.

اگرچه در گذشته تار هایی که در موسیقی سنتی ایران اغلب به کار می رفت ۲۵ پرده داشتند اما تار های امروزی معمولا ۲۸ پرده دارند.

در بخش انتهای دسته نیز می توانید گوشی ها را ببینید. در تار ۶ سیم فلزی به کار می رود که ارتعاش آنها، موسیقی دل انگیزی را منعکس می کند که بر جان و دل هر شنونده ای می نشیند.

تاریخچه تار

اگرچه در نوشته های به جا مانده از هنرمندان موسیقی سنتی ایران مانند صفی الدین ارموی، خواجه بها الدین، ابوالفرج اصفهانی و... از ساز تار یاد شده است اما نمی توان مطمئن بود که اشاره به ساز امروزی دارند یا خیر.

معمولا مردمان دوران های گذشته بر حسب اینکه ساز موسیقی چه تعداد سیم یا تار داشت آن را نام گذاری می کردند و اسامی همچون چهار تار، پنج تار و یا شش تار بسیار متداول بود و نمی‌توان به شواهد تاریخی تار استناد کرد.

اگر با دقت به نقاشی ها و نگارگری های عمارت چهلستون اصفهان بنگرید تار به صورت امروزی را نمی بینید و فقط ساز هایی همچون دف، نی، قانون، کمانچه و... به چشم می خورند.

بنابراین به دلیل نبود شواهد تاریخی خیلی محکم، اغلب این ساز را سازی می دانند که قدمت و اصالت آن در موسیقی ایران به ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال پیش بر می گردد.

محبوبیت بیشتر موسیقی تار به زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار بر می گردد که هنرمندان و نوازندگان بسیاری در آن زمان به هنرنمایی مشغول بودند.‌

در اشعار فرخی سیستانی (سده پنجم) نیز نام تار به چشم می خورد:

هر روز یکی دولت و هر روز یکی غژ              هر روز یکی نزهت و هر روز یکی تار

تار در موسیقی جهان

تار در موسیقی های محلی و بومی نقش پر رنگی ندارد و تنها در بین مردمان آذربایجانی رایج است. رباب نیز سازی مشابه به تار است که تفاوت هایی نیز دارد و از دیر باز در بین مردمان بسیاری از همچون بلوچستان، افعانستان و تاجیکستان بسیار محبوب محسوب بود.

از شباهت هر دو این ساز می توان به شکل کاسه و استفاده از پوست چهار پایان برای پوشاندن سطح کاسه اشاره کرد.

تار قفقازی نیز ار ساز های رایج در بین مردم ساکن مناطق شمال غرب کشورمان و حتی کشور آذربایجان است.

تار با آوای مخملین و خوش نوا اگرچه در موسیقی ایران زمین قدمتی نه چندان طولانی دارد ولی فقط محدود به ایران نیست و هنرمندان زیادی در کشور های افعانستان، تاجیکستان، ارمنستان، گرجستان و... نیز به هنر نمایی و نوازندگی مشغول اند.

همانطور که اشاره شد در دوران صفویه، شهرت و استقبال از نوای موسیقی تار به شدت بالا بود.

قسمت های مختلف تار

پوست

سازندگان در ساخت پوست تار ترجیح می دهند قسمت نازک پوست چهار پایانی همچون بز و بره را به کار گیرند.

خرک

این بخش از تار طولی به امتداد ۵ سانتی متر و ارتفاع ۲ سانتی متر دارد و اغلب آن را از استخوان می سازند.

آن را می توانید روی دسته و شیطانک ببینید که توسط دو پای کوچک خود بر روی پوست کاسه تعبیه می شود. روی سطح خرک نیز شیار های کم عمق می سازند تا بتوان راحتر هر سیم را جدا کرد.

کاسه طنینی

از اصلی ترین بخش های تار، کاسه طنینی است که آن را از چوب می سازند. طنین آوای تارهایی که از چوب درختان توت ساخته شده اند، دل نشین تر است.

این بخش گلابی شکل دارای دو حجم تو خالی متفاوت است که به بخش بزرگتر، کاسه می گویند و نقاره نیز بخش کوچکتر آن است.

اگر با دقت نگاه کنید می توانید پوست را که بر روی دهانه های باز کاسه و نقاره گذاشته اند را ببینید و در آخر بر روی پوست کاسه، خرک را تعبیه می کنند.

سرپنجه

در قسمت ابتدایی دسته تار، سرپنجه یا جعبه کوک (جعبه گوشی ها) تعبیه می شود. اگر با دقت به این ساز نگاه کنید می توانید شش گوشی که هم تعداد سیم های تار هستند را ببینید. این جعبه تو خالی را از جنس چوب همان کاسه ها می سازند.

دسته

سازندگان تار از چوب درختان گردو یا توت برای ساخت دسته که لوله ای توپر هست استفاده می کنند. این بخش ۵۰ سانتی متر طول و ۴ سانتی متر ضخامت دارد.

اگر به این قسمت نگاه کنید می توانید محل انگشت گذاری که در قسمت جلو آن هست را تماشا کنید در حالی که قسمت پشت به صورت نیم دایره است.

این دسته کمک می کند که اتصال نقاره و سر پنجه بهم میسر شود. هم چنین سازندگان دو رشته نوار ساخته شده از استخوان را در اطراف طول دسته به کار می برند.

کاربرد آن ها فقط برای زیبا تر کردن جلوه بصری نیست بلکه از مواردی همچون فرسایش چوب در اثر تماس زیاد انگشت ها ممانعت می کند.

گوشی ها

گوشی های تار که از نظر ظاهری شبیه میخ درشت سر پهن هستند به کوک کردن بهتر ساز کمک می کنند.

البته این کار توسط بخش پهن تر این قطعه چوبی صورت می گیرد که آن را می توانید در بیرون سر پنجه ببینید اما بخش باریک تر که درون فضای خالی سر پنجه است یک سر سیم به دور آن پیچیده می شود.

شیطانک

از دیگر قطعات تار، شیطانک است که آن را در بین دسته و سر پنجه می توانید ببینید. از استخوان با ضخامت دسته ساز و ارتفاع ۲ میلی متر برای ساخت آن استفاده می شود. سیم های ساز از شیار هایی که بر آن تعبیه شده عبور داده می شود تا به قسمت گوشی بروند.

دستان ها

سازندگان در قسمت دسته تار، ۲۸ دستان که از جنس روده تابیده حیوانات یا نخ نایلون هستند، تعبیه می کنند. البته به سلیقه طراح محل دستان روی دسته قرار می گیرد و ممکن است بعضی دستان ها در دستگاه های مختلف حرکت داده شوند.

سیم گیر

سیم گیر از جمله دیگر قطعات تار است که آن را از چوب یا استخوان می سازند و می توانید آن را در انتها بدنه کاسه ساز ببینید. شیار هایی نیز در آن تعبیه می کنند تا گره یک سر سیم به آن بیفتد.

پرده ها

پرده های تار کمک می کنند که نت های مختلف را مشخص کرد، آن ها را که ۲۵ تا ۲۸ عدد هستند می توانید روی دسته ساز ببینید.

تعداد و جنس سیم ها

تعداد سیم های تار، ۶ عدد است که از فلز ساخته می شوند البته هر یک از این سیم ها ضخامت های مختلفی دارند و کوک آن ها به صورت دو به دو صورت می گیرد.

تار ایرانی در سالیان قدیم محدود به پنج سیم (پنج تار) بود اما در حال حاضر این گونه نیست، سیم ششمی که به آن اضافه شده است به تلاش غلام حسین درویش یا درویش خان بود.

سیم های اول و دوم را از فلزات سفید رنگ و سیم های سوم و چهارم را از برنج می سازند. کوک سیم پنجم و اخوان (فلزی سفید رنگ) با ضخامت کمتر هم صدا سیم های اول و دوم و سیم ششم سیم بم (فلزی زرد رنگ) در مقایسه به سیم های اول و دوم یک اکتاو بم تر است.

مضراب تار

در نواختن تار مضراب ساخته شده از برنج نقش اساسی دارد که آن را در طول حدود ۳ سانتی متر می سازند. برای اینکه هنرمند در زمان نواختن بهتر بتواند آن را به دست گیرد بخشی از آن را موم می زنند.

در حال حاضر استفاده از مضراب های پلاستیکی نیز رایج شده است. هنرمندان برای نواختن آوا های مختلف تار از مضراب چه به صورت تک نوازی و هم نوازی کمک می گیرند.

وسعت تار

نوازندگان تار وسعت معمول صدای تار را نزدیک به سه اکتاو بیان می کنند.

نوازندگی تار

برای نواختن آوای تار هنرمند در حالت نشسته آن را در امتداد ران پا می گذارد به صورتی که دسته آن به سمت چپ بدن و کاسه طنینی به سمت راست باشد.

نوایی که به گوش هنر دوستان می رسد به دلیل حرکت سر انگشتان دست چپ نوازنده بر روی دستان هایی است که در امتداد طول دسته تار قرار دارند و هم چنین زخمه زدن با کمک مضرابی است که در دست راست اوست.

اساتید و نوازندگان مشهور تار

استاد درویش خان همان طور که اشاره شد با اضافه کردن سیم ششم نقش زیادی در تغییرات ظاهری تار داشت و به گسترش صدای آن کمک کرد. گیرایی و رسا بودن صدای برخاسته از این ساز مرهون خدمات ایشان است.

استاد جلیل شهناز

آواز و هنر استاد شهناز در نوازندگی تار شهره عام و خاص است. شاید تبحر و علاقه استاد را می توان مرهون رشد ایشان در خانواده ای اهل موسیقی دانست.

عشق و علاقه ای که ایشان به این ساز داشتند نه تنها در درک موسیقی ایشان اثر داشت بلکه موجب می شد که قطعاتی که می نوازند بسیار دل انگیز باشند.

البته هنر ایشان محدود به تار نیست و توانایی بالایی در تنبک، سنتور و ویولون داشتند. ایشان عنوان چهره برتر هنر و موسیقی در سال ۱۳۸۳ را نیز به دست آوردند.

استاد حسین علیزاده

اگر دوست دارید با شنیدن نوای موسیقی تار حتی شده برای چند دقیقه غم و اندوه زندگی را فراموش کنید پیشنهاد می کنیم حتما قطعاتی که استاد حسین علیزاده در موسیقی سنتی ایران نواخته اند را گوش کنید.

سه جایزه جهانی که ایشان برای انتخاب بهترین آلبوم موسیقی سنتی جهان دریافت کرده اند گواه گوشه ای از تبحر ایشان است.

کوک سیم ها

از دیگر مشخصات تار امکان کوک های مختلف و متنوع است که باید متناسب با دستگاه صورت گیرند. از رایج ترین کوک ها می توان به نمونه های ۲۰، ۲۱، ۲۲ و ۲۳ اشاره کرد.

اگرچه نوازنده متناسب با شرایط و سلیقه می تواند سیم های تار را متفاوت کوک کند اما کوک دسته ساز سیم های شش گانه اغلب به شکل چهارم پایین رونده و اکتاو صورت می گیرد.

در بیشتر مواقع به ویژه زمانی که مقام های دوازده گانه موسیقی ملی، اجرا می شود کوک متغیری در سیم های پنجم و ششم نیز رخ می دهد.

کوک سیم های هم صدا سفید "دو" است اما در سیم های زرد و بم به ترتیب "سل" و "دو" یا "ر" انجام می گیرد که متاثر از فاصله ی آن هاست.

کوک این ساز بسته به دستگاه و آواز نیز هست و متناسب با آن تغییر می کند. کلید نت نویسی تار با کلید سل خط دوم حامل انجام می گیرد.

سازندگان تار

اگر به دنبال تهیه یک تار خوب هستید نیاز نیست نگران باشید زیرا سازندگان حاذقی در تمامی شهر های کشور در حال فعالیت اند که ساز هایی با کیفیت تولید می کنند تا بتوانید نوایی زیبا بنوازید.

از مشهور ترین هنرمندانی که در ساخت تار در دوران قاجار مشغول بودند اوس فرج اله، یحیی اول، یحیی دوم، عباس و جعفر صنعت و رمضان علی شاهرخ می توان نام برد.

خوشبختانه در حال حاضر اساتید زیادی نیز تار های با کیفیتی تولید می کنند از جمله می توان ابراهیم قنبری مهر، یوسف پوریا، محمود فرهمند، رامین جزایری و حسین عزیزی اشاره کرد.

سایر خصوصیات تار

در نوازندگی تار فواصل چهارم و پنجم پایین رونده بین سیم های اصلی همیشه محفوظ هستند حتی اگر نوازنده قصد اجرای دستگاه و آواز های موسیقی ملی داشته باشد.

"سیم واخوان" نام سیم پنجم تار است که توسط غلام حسین درویش به این ساز اضافه شده است.

 از دیگر خصوصیات منحصر به فرد تار می توان به امکان اجرای تمامی حالت های کیفی موسیقی ایرانی از دوبل نت، تکیه، ریز، تریل، گلیساندو های عرضی و طولی و... اشاره کرد.

تغییر صدای تار به ویژگی های ساز همچون اندازه، تراس کاسه، نقاره، دسته و پوست نیز وابسته است. سازندگان با تغییر این اجزا به نوازنده کمک می کنند که آوا های با وسعت و زنگ صدای متفاوت تولید کنند. از رایج ترین تار ها بین هنر جویان نیز می توان به تار آلتو و تار باس اشاره کرد.

برای اینکه بتوانید در مسیر یادگیری تار موفق باشید علاوه بر استعداد و علاقه بهتر است که اجزا این ساز را نیز به درستی بشناسید.

اگر فکر می کنید که در زمینه آموزش تار مستعد هستید و می توانید با علاقه و پشتکار در آن تبحر به دست آورید پیشنهاد می کنیم این مطلب با دقت بخوانید در ادامه به چند پرسش رایج هنرجویان پاسخ داده ایم:

۱- آیا آموزش تار آسان است؟

در آموزش تار مانند سایر ساز ها نیاز به رعایت پیش فرض هایی همچون علم و شناخت درست ساز، علاقه، پشتکار و تهیه ساز استاندارد و ... است.

البته اساتید آموزش این ساز را در مقایسه با سایرین ساده تر معرفی می کنند اما در صورتی که بدون شور و اشتیاق تمارین را ادامه دهید هیچ نتیجه ای نمی بینید. تنها زمانی می توانید گوی سبقت را از سایر هنر جویان بربیایید که تمرین و پشتکار داشته باشید.

۲- بهترین کتاب های آموزش تار کدام اند؟

اگر چه هر استاد بسته به سطح، توانایی و پیشرفت هنر جویان متد آموزشی خود را دنبال می کند ولی معمولا رایج ترین متد های آموزشی در نوازندگی تار، کتاب دستور مقدماتی تار و سه تار (سال اول و دوم هنرستان) روح الله خالقی است که در بین مدرسین تدریس می شود.

اگر مایلید در زمان یادگیری تار از تعالیم و متد های کتاب های کمک آموزشی دیگری نیز استفاده کنید می توانید کتاب شیوه نوین آموزش تار و سه تار (نوشته استاد کیوان ساکت)، کتاب دستور تار و سه تار (نوشته استاد حسین علیزاده) و کتاب آموزش تار و سه تار به سبک استاد لطفی را نیز تهیه کنید.

۳- تا چه سنی می توان برای یادگیری تار اقدام کرد؟

اگر به یادگیری نوازندگی با تار علاقه دارید و فکر می کنید شاید دیر شده باشد باید بدانید که نه تنها در تار بلکه تمامی ساز ها از ۶ سالگی تا پایان عمر فرصت دارید. البته باید علاقه و پشتکار نیز داشته باشید.

بهتر است برای کودکان قبل از آموزش این ساز، دوره ارف برگزار شود تا در زمینه شناخت نت، گام، وزن، ریتم و هر آنچه که مرتبط با تئوری موسیقی است آگاه شوند و با پیش زمینه قدم در راه آموزش تار بگذارند.

۴- تسلط بر نوازندگی تار تا چه طول می کشد؟

اگرچه نمی توان زمان دقیقی برای تسلط تمامی هنر جویان تار عنوان کرد زیرا هر یک بسته به تلاش، علاقه و استعدادی که دارند، عملکرد شان متفاوت است اما پس از گذشت یک سال می توان شاهد تبحر فرد در این زمینه بود.

۵- برای خرید تار باید چه مقدار هزینه کرد؟

در بازار می توانید تار های مختلف با قیمت های متنوع ببینید زیرا هر ساز با توجه به کیفیت ساخت و مهر آن قیمت گذاری می شود.

از جمله موارد موثر بر قیمت تار می توان جنس چوب، جنس سیم ها، جنس پرده و... نام برد. سعی کنید

در هنگام خرید تار هایی را انتخاب کنید که مهر دارند زیرا اعتبار آن ها را از طریق سازنده و شناسنامه می توان فهمید. همانطور که تاکید شد؛ قبل از اقدام برای خرید تار حتما سعی کنید با اساتید و افرادی که در این زمینه سر رشته دارند مشورت کنید تا خریدی مطمئن داشته باشید. معمولا قیمت تار های متوسط از ۲ میلیون تومان شروع می شود.

۶- قبل از شروع کلاس آموزشی چه لوازمی را باید تهیه کرد؟

برای یادگیری تار باید لوازمی همچون تار، جعبه آن، مضراب، کتاب، دفتر نت و پایه نت داشته باشید تا بتوانید در یادگیری تئوری و نوازندگی آن به مهارت کافی دست یابید. اگر دوست دارید در این مسیر سریعتر پیشرفت کنید مشاهده فیلم نوازندگی اساتید بزرگ تار و سه تار که در موسیقی ایرانی کم نیستند بسیار کمک کننده است.

7- در کلاس های آموزشی تار هنرجو چه مهارت هایی را می آموزد؟

اگر علاقه مند به یادگیری نوازندگی تار هستید، حتما ابتدا از تمایل خود مطمئن شوید سپس قدم در این راه بگذارید. اساتید در کلاس های آموزشی ابتدا سعی می کنند هنر جویان را با مبانی موسیقی و تئوری موسیقی ایرانی آشنا کنند تا بتوانید در اجرا تکنیک های نوازندگی به تبحر برسید. البته زمانی این هدف میسر می شود که تمارین را با جدیت و پشتکار دنبال کنید.

8- بهترین روش برای آموزش تار کدام است؟

در آموزش ساز هر استاد روش و تکنیک مختلفی را به کار می برد. ممکن است آموزش ملودی و قطعات سنتی در متد برخی استادان در جلسات نخست صورت گیرد ولی برخی دیگر چنین نظری نداشته باشند.

9- آموزش آنلاین نوازندگی با تار امکان پذیر است؟

شما نیز ممکن است مایل به آموزش تار باشید اما به دلیل محدودیت زمانی یا مکانی از آن صرف نظر کنید.

تکنولوژی و ابزار های متناسب با آن این فرصت را فراهم کرده اند که حتی بتوانید به راحتی و از طریق وب کم با اساتید با تجربه و حاذق در ارتباط باشید و نه تنها دانش و علم تئوری موسیقی را بلکه حتی مهارت نوازندگی با تار را نیز تقویت کنید.

در حال حاضر این روش جدید یعنی آموزش موسیقی آنلاین به کمک اینترنت به پر طرفدار ترین روش برای انتقال فرهنگ و هنر مبدل شده است.

خرید ساز استاندارد

صرف اینکه به نوازندگی تار، علاقه دارید نباید اقدام به خرید ساز کنید حتما قبل از آن اجزای آن را بشناسید و از اساتید کمک بخواهید. زمانی یک هنر جو می تواند در نوازندگی با این ساز همانند افراد حرفه ای به تبحر برسد که علاوه بر پیگیری تمارین حتما از یک ساز استاندارد استفاده کند.

پس حتما قبل از خرید تار از نکات و فوت و فن هایی که کمک می کند یک ساز استاندارد را انتخاب کنید، مطلع شوید. به همین دلیل در ادامه به خصوصیات یک تار خوب که با آن بتوانید آوای خوش طنین بنوازید، اشاره کرده ایم:

● شفاف و رسا بودن صدای پایین دسته بسیار مهم است حتما به آن دقت کنید.

● اگر مشاهده کردید که تار صدای گز می دهد و تعویض سیم و پرده های آن نیز کمک کننده نیست بهتر است از خرید آن صرف نظر کنید که نشان دهنده کجی دسته آن است.

● قدمت و کهنه بودن چوب ساز نیز از دیگر موارد مهم است که در طنین آوای آن نقش دارد. هنرمندان چیره دست تار، خرید ساز هایی را توصیه می کنند که کهنه و مضراب خورده باشد.

● سازندگان تار خوب به تناسب حجم صدای سیم ها با یکدیگر نیز دقت می کنند. بهتر است سازی تهیه شود که نه تنها دارای حجم صدای خوب است بلکه آوای آن تو دماغی شنیده نشود.

سایر پارامتر های موثر بر کیفیت صدای تار

● حتما به اندازه دهانه نقاره و کاسه دقت کنید تا ارتعاشات تولید شده بتوانند به درستی منتقل گردند. در غیر این صورت حتی با وجود تبحر در نوازندگی، صدای ساز شما جالب نخواهد شد.

● تار هایی که کاسه ساز آن ها به صورت آویز است مطلوب نیستند زیرا این حالت سبب می شود که نه تنها قسمت کاسه وزن آن بالا رود بلکه ممکن است به سرعت شما را نیز خسته کند.

معمولا تار های ساخته شده از چوب اتابک این ویژگی دارند و مطلوب نیستند. در موارد بسیاری  حتی در جا به جایی های کوچک نیز شکسته شده اند.

● برای اطمینان از کیفیت ساز می توانید بیخ دسته تار را با کمک انگشتان اشاره و شصت بگیرید در صورتی که یک زاویه ۴۰ درجه مشاهده کردید، می توانید آن را برای آموزش تهیه کنید.

● از دیگر موارد مهم، تناسب هیکل نوازنده با ساز منتخب است تا بتواند بدون زحمت آن را حمل کند.

● طنین صدای تار متاثر از نوع تراش کاسه نیز است و می تواند نشان دهنده کیفیت موسیقی آن باشند پس به آن نیز توجه کنید.

● تار را از جنس چوب درختان مختلف می سازند ولی اساتید توصیه می کنند ساز هایی را که از چوب توت ساخته شده اند را تهیه کنید. البته ممکن است برخی از ساز های ساخته شده از چوب گردو و یا سایر چوب ها استاندارد ها رعایت شده اند نیز با کیفیت باشند.

● خرید ساز هایی که در بدنه آن ها گل دیده می شوند انتخاب خوبی نیستند زیرا ممکن است پس از گذشت مدتی از قسمت ترک باز شده و به کیفیت تار و صدای آن لطمه وارد شود.

● تار هایی که دارای کاسه دو تکه و رنگ روشن هستند، صدای با کیفیتی تولید می کنند و انتخاب آن ها توصیه می شود..

اهمیت کیفیت پوست تار در کیفیت صدا

در صورتی که سازنده در پوست تار و نحوه انداختن آن استاندارد ها را رعایت نکند، هنرمند نمی تواند به خوبی صدای بم یا زیر را تولید کند.

تارهایی که دارای پوست مصنوعی هستند و یا سازنده از پلاستیک به جای استخوان دسته در آن استفاده کرده، صدای با کیفیتی ندارند.

از آن جهت کیفیت پوست در تار مهم است زمانی که سازندگان در تار از پوست های با کیفیت، چند ساله و خشک نشده استفاده کنند، ارتعاش صدای آن ها نه تنها به خوبی صورت می گیرد بلکه می تواند نوای آن بر تار و پود پیکره وجود شنونده نیز بنشیند.

اهمیت کیفیت خرک تار در کیفیت صدا

حتما به جنس و شکل خرک تار نیز دقت کنید تا بتوانید با کمک آن، موسیقی خوش صدا و دلکش بنوازید.

اساتید توصیه می کنند هنرجویان تاری را تهیه کنند که خرک آن از شاخ قوچ وحشی تهیه شده باشد تا بتوانند ارتعاشات را به درستی انجام دهند.

مشکلاتی همچون ایجاد گز و گوش خراش بودن صدای تار متاثر از ارتفاع خرک آن بر روی پوست است. در صورتی که سازنده ساز به صورت نا متعارف آن را بلند و یا کوتاه بسازد فواصل سیم ها از دسته نیز تغییر می کند.

تاثیر کیفیت دسته در طنین صدا تار

● اگر می خواهید پس از آموزش بتوانید با تار خود موسیقی مخملین و بلورین بنوازید حتما به مواردی همچون زیاد نبودن مضراب خور، فاصله سیم تا دسته، جنس چوب و جنس پرده توجه داشته باشید تا این هدف مسیر شود.

● امتحان کنید که انگشتان شما می تواند تا آخر پرده (لابمل) به آسانی عبور کند.

● گز بودن صدای تار متاثر از صاف بودن دسته تار است حتما به آن دقت کنید.

● نرم و لغزنده بودن سیم ها نیز بسیار مهم است تا بتوانند همه با هم خوب بخوانند.

● اصالت و کیفیت آوای تار با سر پنجه سنتی بسیار بیشتر است. هم چنین هنر جو بهتر می تواند آن ها را کوک کند‌‌.

 ● در تار صدا دهی به سلیقه شخصی نوازنده بر می گردد. به طور مثال صدای زنگدار در بین هنر جویان سبک استاد حسین علی =زاده بسیار محبوب است در حالی که شاگردان مکتب استاد شهناز صدای بی زنگ را ترجیح می دهند.

زمانی می توان گفت آوای موسیقی تار یک هنرمند از نظر کیفیت در سطح بالایی است که بالا دسته و پایین دسته سیم زرد و سفید بم و مشتاقش به اصطلاح با یک دیگر بخوانند.

● فراموش نکنید که حتما در حضور فروشنده ضخامت و سبک بودن آن را تست کنید.

کیفیت پرده تار در صدا آن

در صورتی که تار شما دارای گره های پرده ضخیم و زمخت باشد، در زمان نوازندگی دست شما را آزار می دهد. بهتر است سازی انتخاب کنید که از پرده سل وسط دسته تا پرده لابمل پایین دسته، دارای وضوح و شفافیت بالایی باشد.

سخن پایانی

در آخر باید عنوان کنیم علی رغم اینکه آوای موسیقی تار بر نقش جان موسیقی ایرانی گره خورده است متاسفانه این ساز در هفتمین اجلاس کمیته میراث معنوی یونسکو به اسم آذربایجان به ثبت رسید.