صداسازی و پرورش صدا (شیوه اختصاصی)

امروزه با افزایش تقاضا و علاقه‌مندی به مبحث خوانندگی راه‌های درست و غلط زیادی هم سر راه علاقه‌مندان این مبحث قرار دارد. علاقه‌مندان اگر این مسیر را بدون استاد مناسب و شیوه استاندارد طی کنند ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیر فیزیکی به حنجره و مختصات تولید صدای خود وارد کنند، بنابراین دنبال کردن شیوه مناسبی که هنرجو را به‌درستی در مسیر هدایت کند، از واجبات موفقیت در این مسیر است.

هر فردی بنا بر ظرفیت فیزیکی و بدنی خود برای مبحث تولید صدا و خوانندگی امکانات و ظرفیت‌هایی‌ست. مبحث صداسازی چگونگی استفاده از این امکانات صوتی بدن را به صورت طبیعی و درست به هنرجو می‌آموزد و فرد از این امکانات و توانایی‌ها آگاهی پیدا می‌کند و می‌تواند مسیر مناسب و درست خود را برگزیند و در این مسیر درست می‌تواند توانایی اجرایی خود را با استانداردهای درستی بالا ببرد؛ دقیقا مانند مبحث نوازندگی که همین مسیر را طی می‌کند. برای مثال یک فرد برای نوازندگی پیانو در ابتدا باید با فیزیک بدن خود که مثلا شامل فرم درست نشستن، فرم دست، شکل درست انگشت‌گذاری و... می‌شود و سپس با امکانات ساز خود مثل مکانیزم تولید صدا، سبک‌های مختلف نوازندگی، و... آشنا شود.

اما تفاوت عمده ساز زدن و خواندن در چیست؟

سازها باتوجه به ساختمان فیزیکی و مهندسی شده خود دارای کوک و کیفیت درستی هستند و در یک شرایط یک‌سان و مدت زمان طولانی می‌توانند این کوک و کیفیت را حفظ کنند، اما صدا برای حفظ کیفیت و کوک خود باید به شکل درست و استاندارد طراحی و تربیت شود. حال این تربیت با توجه به علاقه‌مندی شخص به سبک خاص قابل تغییر است، مسلما شکل آموزش برای فردی که علاقه‌مند به آواز کلاسیک ایرانی است با فردی که علاقه‌مند به خوانندگی پاپ یا جز است بسیار متفاوت است.

آواز خواندن شامل چند بخش تمرینی است؟

یک‌خواننده برای پرورش توانایی‌های خود باید دو فاکتور مهم را با یک‌دیگر پیش ببرد:

۱)فاکتورهای فیزیکی و بدنی

۲)فاکتورهای ذهنی

صداسازی مبحثی است که به تربیت و تقویت فاکتورهای فیزیکی و بدنی فرد می‌پردازد و در ادامه موجب تقویت ذهن خواننده نیز می‌شود.

تمرینات صداسازی چیست؟

بخش فیزیکی خوانندگی بخش‌های زیادی از بدن انسان را درگیر می‌کند و هنرجو باید تمام این بخش‌ها را پرورش دهد تا بتواند این مسیر را به درستی طی کند.

تمرینات تنفسی: از پایه‌های مهم و اساسی صداسازی استفاده درست و به‌جا از تنفس است. نقاط مهم‌ نفس‌گیری، زمان‌بندی درست، شکل درست نفس‌گیری، تنفس دهانی و... از نکات این بخش است.

تمرینات تارآوایی: این تمرینات مربوط به استفاده از حنجره و تارهای صوتی است که در ادامه تمرینات تنفسی می‌آیند. ساخت و پرورش و تربیت درست تارهای صوتی یک خواننده از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مراحل خوانندگی است و از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است زیرا اگر این بخش با روش‌های اشتباه و غیر استاندارد پیش برود ممکن است ضرر و زیان‌های جبران ناپذیری به دستگاه صوتی خواننده بزند که حتی تا آخر عمر قابل جبران نباشد؛ بنابراین داشتن استاد حرفه‌ای و باتجربه یکی از مهم‌ترین و‌ حساس‌ترین بخش‌های این مسیر است که هنرجو باید دقت ویژه‌ای به آن بکند.

عوامل مهم و قابل توجه در صداسازی:

علاوه بر مواردی که ذکر شد عوامل دیگری وجود دارد که تک‌به‌تک در پیش‌برد این مسیر موثر خواهند بود.

یکی از آن‌ها نحوه ایستادن و یا نشستن نوازنده است، این عوامل در زنجیره‌ای مرتبط با تنفس و به‌کارگیری تارهای صوتی قرار دارند که اگر به‌درستی رعایت نشوند، این زنجیره را مختل می‌کنند بنابراین خواننده باید این موضوع را در تمام فعالیت‌های روزمره خود رعایت کند.

ریه سالم: باتوجه به این‌که تارهای صوتی با عبور هوا به ارتعاش درمی‌آیند، مهم‌ترین عضو شرکت کننده در این فرآیند ریه به حساب می‌آید. مصرف سیگار، قلیان، هوای آلوده و آسیب‌های فیزیکی ممکن است این فرآیند را دچار مشکل کند.

حنجره سالم: بسیاری از هنرجویان با اعتماد کردن به اساتید نامناسب، با اشتباه خواندن آسیب‌های جدی‌ای به حنجره خود وارد می‌کنند که شاید مسیر آن‌ها را در آینده برای خوانندگی مختل کند.

گوش سالم: یک خواننده علاوه بر اینکه باید توانایی صوتی و خواندن خود را پرورش دهد، باید تلاش کند که گوش خود را نیز قوی کند؛ گوش دادن درست به موسیقی، ساز زدن مبتدی و... عواملی هستند که این امر را تقویت می‌کنند اما نباید فراموش کرد که گوش قوی تاثیر بسیار زیادی بر فرآیند یادگیری موسیقی دارد.