گیتار الکتریک در واقع مدلی از گیتار است که مجهز به آمپلی فایر یا تقویت‌کننده‌ای است که صدای گیتار را تغییر داده و آن را تقویت می‌کند. این ساز در دهه ۱۹۳۰ میلادی رواج پیدا کرد و در سبک‌های مختلفی مثل راک، متال، هیپ هاپ و جاز مورد استفاده قرار گرفت. گیتار الکتریک در سبک‌های موسیقی راک و متال سازی کلیدی و اصلی است.
این ساز توانست در قرن بیستم به یکی از محبوب‌ترین سازها تبدیل شده و نقشی کلیدی در سبک‌های امروزین موسیقی بازی کند.
با مقایسه‌ی دو ساز گیتار آکوستیک با گیتار الکتریک متوجه می‌شویم که این دو ساز در بسیاری از اجزای تشکیل‌دهنده شبیه به یکدیگر هستند. از جمله این که هر دو ۶ سیم دارند که به وسیله‌ی سر کوک‌ها تنظیم می‌شوند، و هر دو روی دسته‌های بلند خود دارای فرت هستند. اما تفاوت‌ها از جنس بدنه‌ی این دو ساز آغاز می‌شود. بدنه‌ی گیتار الکتریک باریک و از جنس‌هایی سخت مثل فلز، پلاستیک یا… ساخته می‌شود، در حالی که بدنه‌ی گیتار آکوستیک از جنس چوب بوده و تو خالی ساخته می‌شود تا از طریق رزونانس صدا تولید کند.
جنس سیم‌های گیتار آکوستیک هم با گیتار الکتریک متفاوت است. جنس سیم‌های گیتار آکوستیک از نایلون یا فلز است در حالی که جنس سیم‌های گیتار الکتریک به خاطر وجود الکتریسیته و جریان الکترو مغناطیسی باید از فلز ساخته شود. با این وجود اصلی‌ترین تفاوت گیتار الکتریک با گیتار آکوستیک در این است که سیم‌های گیتار الکتریک به بدنه‌ی آن وصل هستند در صورتی که در گیتار آکوستیک چنین نیست.
صدا در گیتار الکتریک به وسیله‌ی پیک‌آپ‌های مغناطیسی تولید شده و توسط پیچ‌های تنظیم کنترل می‌شوند. وقتی که گیتار به تقویت‌کننده یا بورد الکترونیکی وصل نباشد به دلیل نداشتن بدنه‌ی تو خالی، راهی برای تشدید ارتعاشات سیم‌ها وجود نداشته و بنابراین با نواختن سیم‌ها صدای واضحی به گوش نمی‌رسد.
در پایین بدنه‌ی گیتار و زیر محل اتصال سیم‌ها به بدنه، قطعاتی به نام پیک‌آپ قرار دارند که از ستونی مغناطیسی ساخته شده است که سیم پیچی ۷۰۰۰ دور به دور آن پیچیده شده است. میدان مغناطیسی توسط این قطعه ایجاد می‌شود که سیم‌هایی را که از این میدان عبور می‌کنند مغناطیسی می‌کند. سپس با به حرکت در آمدن سیم‌های مغناطیسی شده، میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط آنها نیز جابجا شده به وسیله‌ی تغییر شار مغناطیسی، جریانی بسیار ضعیف را داخل سیم پیچ القا می‌کند.
انواع مختلفی از پیک‌آپ‌ها در گیتارهای الکتریکی استفاده می‌شوند. در برخی از انواع سازها، یک پیک‌آپ برای هر شش تا سیم استفاده می‌شود و در انواع دیگر زیر هر سیم یک پیک‌آپ وجود دارد که می‌توان فاصله‌اش را با سیم تنظیم کرد. با کم شدن این فاصله، سیگنال ورودی هم بیشتر می‌شود.
در بیشتر گیتارهای الکتریک، سیگنال الکتریکی تولید شده به یک مدار ساده مشابه مدار زیر وارد می‌شود:
مقاومت متغیر در بالای مدار، تون صدا را تنظیم می‌کند، مقاومت و خازن یک فیلتر پایین گذر می‌سازند که سیگنال‌های با فرکانس کم‌تر از فرکانس مورد نظر را عبور می‌دهد. با تنظیم مقاومت می‌توانید فرکانس کاری این فیلتر پایین‌گذر را مشخص کنید. مقاومت دوم نیز به شما کمک می کند تا حجم صدای عبوری را مشخص کنید.
سیگنال تولیدشده در انتها از جک خارج شده و به آمپلی‌فایرها و اسپیکرها منتقل می‌شود.
تاریخچه مختصری از گیتار الکتریک
ایده‌ی ساخت گیتار الکتریک زمانی شکل گرفت که صدای گیتار آکوستیک در هم‌نوازی‌ها و اجراهای گروهی این صدای سازهای دیگری مثل درامز یا بیس محو می‌شد و به راحتی قابل شنیدن نبود. به همین دلیل تصمیم گرفتند تا به وسیله‌ای صدای گیتار را تقویت کنند، و بهترین راه حل برای این کار استفاده از الکتریسیته بود.
بنابراین در دهه‌ی ۳۰ میلادی، گیتارهای الکتریکی به موسیقی راه پیدا کردند و توانستند انقلابی در موسیقی و تکنولوژی ایجاد کنند که موج آن حتی تا به امروز هم ادامه دارد. با رواج پیدا کردن موسیقی راک اند رول در سال‌های دهه‌ی ۵۰ میلادی، گیتارهای الکتریکی بیشتر و سریع‌تر در موسیقی رایج شدند و به یکی از محبوب‌ترین و فراگیرترین سازهای تاریخ موسیقی تبدیل شدند. در گروه‌های راک عموما دو نوازنده‌ی گیتار الکتریک حضور دارند، یک نوازنده که ملودی‌ها را می‌نوازد که به آن گیتار لید می‌گویند و دیگری نوازنده‌ای که ریتم‌ها را می‌نوازد که به آن گیتار ریتم می‌گویند.
نحوه کار گیتار الکتریک
ساز و کار پخش صدا در گیتارهای الکتریک به این گونه است که ضربه به سیم‌های گیتار باعث ارتعاش سیم شده، و ارتعاشات سیم به وسیله‌ی قطعه‌ای به اسم پیک‌آپ به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌شود. در واقع عملکرد پیک‌آپ مشابه عملکرد میکروفون است، منتها چون سیستم مغناطیسی می‌باشد، تنها ارتعاشات سیم‌های فلزی گیتار را به سیگنال‌های صوتی تبدیل می‌کند. به وسیله‌ی پیک آپ سلکتور می‌توان پیک‌آپ مورد نظر را انتخاب نمود. پس از تبدیل شدن ارتعاشات سیم‌ها به سیگنال‌های الکتریکی، این سیگنال‌ها به آمپلی‌فایرها یا تقویت‌کننده‌ها ارسال می‌شوند و نهایتا صدای تقویت‌شده به وسیله‌ی بلندگوها پخش می‌شود و به گوش شنونده می‌رسد. گیتارهای الکتریکی اولیه فقط یک پیک‌آپ داشتند، اما گیتارهای الکتریکی امروزی، با دو الی پنج پیک‌آپ هم وجود دارند.
اجزای تشکیل‌دهنده گیتار الکتریک
- سردسته (Head Stock): قسمت بالایی گیتار که سیم‌ها در آنجا تنظیم می‌شوند.
- خرک بالا
- پیچ‌های کوک یا گوشی‌ها (Tuning Switch): پیچ‌هایی که بر روی دسته گیتار قرار گرفته‌اند و با آن می‌توان گیتار را کوک کرد.
- پرده‌نما یا دستان (Fret): قطعه‌های فلزی که بر روی دسته گیتار قرار دارد و پرده‌های موسیقی را از هم جدا می‌کند.
- تنظیم کننده دسته (truss rod): برای تنظیم و تثبیت دسته
- علامت‌های روی دسته
- دسته (Neck): قسمت بلند و باریک گیتار که بین بدنه و سر دسته گیتار قرار دارد. این قسمت جای انگشت‌گذاری نوازنده برای انتخاب نت‌ها است.
- اتصال دسته به بدنه
- بدنه: قسمت اصلی گیتار الکتریک است که به دسته متصل شده و برخلاف گیتار آکوستیک معمولاً توخالی نیست و بخش‌هایی مانند پیک‌آپ و خرک بر روی آن قرار دارد.
- زخمه‌گاه (Pick up): یک سیم پیچ مغناطیسی است که بر روی بدنه گیتار و زیر سیم‌ها قرار دارد و وقتی سیم‌ها بر اثر پیک زدن مرتعش می‌شوند تحت تأثیر میدان مغناطیسی پیک‌آپ قرار می‌گیرند و این تحریک به آمپلی‌فایر فرستاده می‌شود و سپس آنجا تقویت می‌شود.
- کنترل صدا و تن: پیچ‌هایی که بر روی بدنه گیتار قرار گرفته‌اند و می‌توانند صدا و تن گیتار را تغییر دهند.
- کلید زخمه‌گاه (Pick up Switch): یک تعویض کننده که بر روی بدنه گیتار قرار گرفته و برای تعویض پیک‌آپ و تغییر دادن تُن و صدا بکار می‌رود.
- محافظ پیک (Pickguard): صفحه‌ای است که از زخمی شدن بدنه به‌وسیله پیک جلوگیری می‌کند.
- خرک (Bridge): ناحیه‌ای است بر روی گیتار که سیم‌های گیتار بر روی آن قرار می‌گیرند.
- لرزانه (Tremolo): میله‌ای که روی بعضی گیتارها قرار دارد و به خرک متصل شده. با حرکت دادن آن به بالا و پایین خرک حرکت می‌کند و باعث زیر و بم شدن صدا می‌شود. به آن اصطلاحا دسته ویبراتو (Vibrato) نیز گفته می‌شود (در این تصویر نیست).
بخش‌های مختلف گیتار
بخش الف) سرِ دسته گیتار:
۱٫۱. پیچ‌های کوک
۱٫۲. تنظیم کننده دسته
۱٫۳. نگهدارنده و راهدان رشته‌ها
۱٫۴. خرک
بخش ب) دسته:
۲٫۱. تخته انگشت‌گذاری
۲٫۲. علامت‌های نشان شدهٔ شیار زیر سیم
۲٫۳. شیارهای پرده
۲٫۴. بندگاه یا مفصل دسته
بخش ج) بدنه:
۳٫۱. زَخمه‌گاه
۳٫۲. رابط یا پل زَخمه‌گاه
۳٫۳. زین‌ها
۳٫۴. پل گیتار
۳٫۵. کوک‌کننده پشتی و سیم گیر (زه گیر)
۳٫۶. بازوی یا دسته لرزش
۳٫۷. کلید گزینش‌گر زَخمه‌گاه (پیکاپ)
۳٫۸. پیچ‌های تنظیم‌کننده صداها و آواها
۳٫۹. خروجی یا رابط تی‌آراس
۳٫۱۰. تسمه بند
بخش د) سیم‌ها (رشته‌ها):
۴٫۱. سیم‌های بم
۴٫۲. سیم‌های زیر
انواع گیتارهای الکتریک
گیتارهای الکتریک در دو جنبه با یکدیگر تفاوت دارند:
- از نظر بدنه
- از نظر تعداد سیم‌ها
بدنه‌ی گیتارهای الکتریک ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد، در برخی مدل‌ها بدنه‌ی گیتار توپر و در بعضی دیگر بدنه تو خالی است. گیتارهای الکتریک با بدنه‌ی توخالی بیشتر در سبک جز مورد استفاده قرار می‌گیرند در حالی که گیتارهای الکتریک با بدنه‌ی توپر در سبک‌هایی مانند راک و متال نواخته می‌شود.
گیتارهای الکتریک از نظر تعداد سیم هم ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشند. عموما این سازها ۶ سیم دارند. اما در برخی مدل ها هم ساز دارای ۱۲ سیم است که هر دو سیم به صورت جفت با یکدیگر و با اکتاوهای مختلف کوک می‌شوند، این مدل گیتار بیشتر در سبک‌های فولک مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیتارهایی هم هستند که ۷ یا ۸ سیم دارند، اما بسیار نادر و کم کاربرد هستند.