ساز هنگدرام یا هندپن یکی از نوآورانه‌ترین سازهای کوبه‌ای در دنیای موسیقی است که با صدای آرامش‌بخش و خاص خود، محبوبیت چشمگیری میان هنرمندان و علاقه‌مندان به موسیقی پیدا کرده است. این ساز منحصربهفرد که ظاهری مدرن و صدایی روح‌نواز دارد، امروزه در سبک‌های گوناگونی از موسیقی، از مدیتیشن و موسیقی‌درمانی گرفته تا اجراهای خیابانی و موسیقی تلفیقی، جایگاهی ویژه یافته است.
در این مقاله به معرفی کامل هنگدرام خواهیم پرداخت و تاریخچه، ساختار، انواع، ویژگی‌های صوتی، قیمت و سبک‌های نوازندگی آن را بررسی خواهیم کرد.
هنگدرام چیست؟
هنگدرام (Hang Drum) سازی است نسبتاً جدید که در اوایل قرن بیست و یکم معرفی شد. این ساز کوبه‌ای-ملودیک از دو نیم‌کره‌ی فلزی تشکیل شده و ظاهری شبیه به یک بشقاب پرنده یا سپر فلزی دارد. صدای این ساز گرم، شفاف و تسکین‌دهنده است و با ضربه‌های ملایم انگشتان یا کف دست تولید می‌شود.
هنگدرام، علاوه بر اینکه قابلیت ایجاد ریتم و ملودی به‌صورت هم‌زمان را دارد، به‌دلیل یادگیری آسان، صدای روح‌نواز و کاربرد گسترده، به‌ویژه در موسیقی‌های آرامش‌بخش، به یکی از گزینه‌های مطلوب برای نوازندگان معاصر تبدیل شده است.
تاریخچه‌ی هنگدرام
تاریخ هنگدرام به سال ۲۰۰۰ میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که این سازِ منحصربهفرد توسط دو سازنده‌ی آلمانی به نام‌های فیلیکس رونر و سابینا شرر در شهر برن سوئیس ابداع شد. هنگدرام نتیجه‌ی سال‌ها تحقیق و تجربه در زمینه‌ی سازهایی چون استیل‌پن کارائیبی، گاتام (کوزه) هندی و دیگر سازهای کوبه‌ای ملودیک بود.
این ساز ابتدا به‌صورت بسیار محدود و با دقت فراوان در کارگاه کوچک آن‌ها به نام «پن‌آرت» ساخته می‌شد و تنها پس از مصاحبه و بررسی دقیق، در اختیار نوازندگان قرار می‌گرفت؛ اما با گذشت زمان و افزایش تقاضا، هنگدرام به تولید گسترده رسید و حتی الهام‌بخش شکل‌گیری سازهای دیگری هم‌چون تانگ‌درام گردید (برای مطالعه‌ی کامل‌تر در مورد روند شکل‌گیری و تحول این ساز، می‌توانید به مقاله‌ی اختصاصی تاریخچه‌ی هنگدرام مراجعه کنید).
ساختار هنگدرام
ساز هنگدرام از دو صفحه‌ی فلزی دایره‌ای‌شکل ساخته شده که روی هم قرار گرفته‌اند. این دو صفحه از نظر شکل و کارکرد با یکدیگر متفاوت هستند. صفحه‌ی بالایی که به آن «دینگ» گفته می‌شود، شکلی محدب دارد و معمولاً بین هفت تا نُه نت را روی خود جای داده است. صفحه‌ی پایینی هم، «گو» نام دارد و مقعر است. در مرکز آن یک حفره‌ی لوله‌ای شکل قرار گرفته که به تشدید و تقویت صدا کمک می‌کند.
- دینگ
صفحه‌ی دینگ، مرکز نت‌های ساز هنگدرام به‌شمار می‌آید. این صفحه از نظر ظاهری بسیار شبیه به یک گنبد کوچک است که روی آن فرورفتگی‌های کوچکی قرار گرفته. هرکدام از این فرورفتگی‌ها مسئول تولید یک نت خاص هستند.
- گو
گو صفحه‌ی پایینی ساز هنگدرام است که ظاهری شبیه به یک کاسه‌ی بزرگ دارد. در وسط این صفحه یک حفره‌ی لوله‌ای شکل قرار گرفته که وظیفه‌ی آن افزایش حجم و پخش بهتر صدای ساز است.
سایر اجزای ساز هنگدرام
علاوه بر دو صفحه‌ی اصلی، ساز هنگدرام دارای اجزای دیگری نیز هست که عبارتند از:
دینگ: علاوه بر پوسته‌ی بالایی، نت مرکزی صفحه نیز دینگ خوانده می‌شود که بزرگ‌ترین ناحیه‌ی صدا دهنده است. دینگ، درشت‌تر و برجسته‌تر از باقی نت‌ها است و صدایی عمیق و پرطنین تولید می‌کند.
شانه: ناحیه مسطح در اطراف پایه‌ی دینگ است که آن را به قسمت‌های واسط هنگدرام متصل می‌کند. نوازندگان هنگدرام معمولاً برای ایجاد تغییرات کوچک در دینامیک، به این ناحیه نیز ضربه می‌زنند.
نواها: فرورفتگی‌هایی که اطراف دینگ قرار دارند و هرکدام یک نت خاص تولید می‌کنند. نواها به‌صورت دایره یا بیضی طراحی می‌شوند و با ضربه‌ی انگشتان به لبه‌ی آن‌ها به صدا درمی‌آیند.
ناودیس: حلقه‌ی مسطحی که اطراف هر نت را فرامی‌گیرد و ناحیه‌ی نوا را از سطح دیگر صفحه جدا می‌کند. این قسمت به ایجاد وضوح در صدای نت‌ها کمک می‌کند.
Rim یا حاشیه‌ی ساز: لبه‌ی فلزی غیر‌ارتعاشی که محل اتصال پوسته‌های بالا و پایین هنگدرام است. این قسمت اغلب توسط حلقه‌ای از لاستیک یا طناب کنفه محافظت می‌شود.
انواع هنگ درام
هنگ‌درام‌ها را می‌توان بر اساس عوامل مختلفی طبقه‌بندی کرد. شناخت این دسته‌بندی‌ها به نوازندگان در انتخاب هنگدرام مناسب کمک خواهد کرد. مهم‌ترین معیارهای تقسیم‌بندی هنگدرام عبارتند از:
براساس تعداد نت
هنگ‌درام‌ها معمولاً دارای هفت تا نه نت هستند، اما برخی از سازندگان، سازهایی با تعداد نت‌های بیشتر نیز تولید می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از هنگ درام‌ها حتی به ۱۶ نت نیز می‌رسند.
براساس جنس
هنگ‌درام‌ها را می‌توان بر اساس جنس صفحه‌های فلزی‌شان نیز دسته‌بندی کرد. صفحه‌های فلزی هنگدرام معمولاً از استیل ساخته می‌شوند، اما برخی از سازندگان، از مواد دیگری مانند مس یا برنج نیز استفاده می‌کنند.
براساس اندازه
تفاوت هنگ‌درام‌ها می‌تواند براساس سایز و اندازه نیز باشد. برخی هنگ‌درام‌ها کوچک‌‌تر و سبک‌تر ساخته می‌شوند تا حمل‌و‌نقل آن‌ها آسان باشد، در حالی که برخی دیگر بزرگ‌ترند و صدایی عمیق‌تر و پرحجم‌تر ایجاد می‌کنند.
براساس نوع گام
گام در موسیقی به معنای مجموعه‌ای از نت‌ها است که به ترتیب خاصی در کنار هم قرار گرفته‌اند. هر گام صدایی خاص و منحصربهفرد دارد. گام‌های هنگدرام نیز از این قاعده مستثنی نیستند و هر هنگ‌درامی با گام خاصی ساخته می‌شود؛ مثل ماژور (شاد و پرانرژی)، مینور (احساسی و عمیق) و شرقی (آرام و عرفانی).
براساس مد کوک
هنگ درام‌ها همچنین براساس نوع مد کوک شده نیز دسته‌بندی می‌شوند. منظور از مد، مجموعه‌ای از نت‌هاست که در یک ساز قابل اجرا هستند. هنگ‌‌درام‌های دیاتونیک نت‌های محدود در یک مد مشخص مثل «رِ مینور» دارند. کروماتیک‌ها شامل نیم‌پرده‌ها هستند و امکان اجرای هر مدی را دارند. پلی‌تونیک‌ها هم ترکیبی از نت‌های خارج از مدهای رایج‌اند که بیشتر در موسیقی سنتی و تجربی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سبک‌های نوازندگی هنگدرام
سبک‌های نوازندگی هنگدرام در یک نگاه کلی به دو دسته‌ی سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند. در سبک‌های سنتی،نوازندگان معمولاً با الهام از روش‌های اولیه و آکوستیک کار می‌کنند که خود به سه شیوه‌ی سوئیسی، آمریکایی و ژاپنی تقسیم می‌شود. هرکدام از این سبک‌ها تکنیک‌های خاصی برای ضربه زدن و تولید صدا دارند و بیشتر به اصالت آوایی هنگدرام وفادار مانده‌اند.
در مقابل، سبک‌های مدرن نوازندگی هنگدرام با آزادی بیشتری همراه‌اند و شامل رویکردهای آزاد، الکترونیک و ملودیک می‌شوند. در این روش‌ها، گاهی از افکت‌های صوتی، همراهی سازهای الکترونیک و تکنیک‌های خلاقانه بهره گرفته می‌شود.
صدای هنگدرام
صدای هنگدرام لطیف، گرم و سرشار از آرامش است؛ به‌گونه‌ای که در بسیاری از قطعات مراقبه، مدیتیشن و تمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب صدای این ساز با صداهای طبیعت، فضایی خیال‌انگیز و آرامش‌بخش ایجاد می‌کند که برای ساخت موسیقی ریلکسیشن کاملاً ایده‌آل است.
ویژگی منحصربهفرد صدای هنگدرام در هامونیک‌های غنی آن نهفته است؛ هر نت به واسطه‌ی طراحی خاص ساز، نه‌تنها خود، بلکه ارتعاشات لطیف سایر نت‌ها را نیز در پی دارد. همین پدیده به صدای این ساز حالتی شناور، رویاگونه و دلنشین می‌بخشد. یک تعبیر بسیار زیبا از صدای ساز هنگدرام، آن را اینگونه توصیف می‌کند: «صدای هنگدرام گویی نوسانی است که بین رویا و واقعیت اتفاق می‌افتد.»
قیمت هنگ درام
هنگدرام از جمله سازهایی است که قیمت نسبتاً بالایی دارد. این موضوع به دلایل مختلفی برمی‌گردد که به ویژگی‌های ساختاری و روند تولید آن مربوط می‌شود:
۱-ساخت دستی: تولید هنگدرام معمولاً به‌صورت کاملاً دستی انجام می‌شود و شکل‌دهی بدنه و تنظیم دقیق نت‌ها، نیاز به مهارت و زمان زیادی دارد.
۲- جنس بدنه: برای ساخت این ساز معمولاً از فلزات خاص و آلیاژهای مقاوم استفاده می‌کنند که قیمت بالایی دارند.
۳- تولید محدود نسبت به سازهای دیگر: هرچند امروزه سازندگان بیشتری وارد بازار شده‌اند، اما همچنان بسیاری از هنگ‌درام‌ها به‌صورت سفارشی و در تیراژ پایین تولید می‌شوند (مگر انواع اقتصادی آن که گسترده‌ترند).
قیمت حدودی این ساز در‌حال‌‌حاضر در بازارهای ایران، برای مدل‌های معمولی و غیرسفارشی، بین ۵ تا ۳۵ میلیون بسته به برند و کیفیت آن متغیر است.
سخن پایانی
هنگدرام، ساز آرامش‌بخش و خلاقانه‌ای است که به شما کمک می‌کند تا به دنیای جدیدی از موسیقی وارد شوید. صدای دلنشین این ساز، استرس و اضطراب را از شما دور می‌کند و شما را آرام می‌رساند. علاوه‌بر این، هنگدرام یک ساز بسیار خلاقانه است که به شما کمک می‌کند تا استعدادهای موسیقیایی خود را پرورش دهید. اگر به دنبال یک ساز جدید و هیجان‌انگیز هستید، آموزش هنگدرام گزینه‌ای عالی برای شماست.
من تازه علاقمند ساز شده ام اما قیت های نوشته شده توسط شما خیلی گرونتر از مغازه هاست و یا دیجی کالا,,,,, کدومشو بگیریم مثلا دیجی کالا زده پنج میلیون و خورده ولی بازار سازها زده هفت م,ه,ت. حتما میخرو و آموزش میبینم آگاهیم کمه در مورد ساز
درود وقت بخیر. قیمت‌ها به دلیل شرایط اقتصادی متغیر هستند اما برندی که سراغش می‌رید هم خیلی در این قیمت‌ها تاثیرگذاره.
برای جلوگیری از سوءتفاهم‌های احتمالی، از معرفی یک فروشگاه یا برند خاص معذوریم. اما در صورتی که پرسش خودتون رو با چت آنلاین پشتیبانی سایت خنیاگر مطرح کنید، و یا با شماره ۰۷۱۹۱۰۱۱۳۹۶ (مشاوره رایگان) تماس بگیرید، حتما پاسخ مناسبی دریافت خواهید کرد.