آموزش کمانچه چه به شیوه حضوری و یا آموزش آنلاین کمانچه، نیازمند به کتب خاصی هستند تا بتوان نکات مفید و همین طور قطعات مورد علاقه را توسط آنها فراگرفت. اینجا به معرفی چند کتاب مناسب برای آموزش آنلاین کمانچه را معرفی خواهیم کرد.
آموزش ویولن کتاب هنرستان (جلدهای ۱ و ۲ و ۳)
این مجموعه کتاب از مطرح‌ترین و پایه‌ای‌ترین است و با نام دستور مقدماتی ویولن روح الله خالقی شناخته می‌شود. این مجموعه کتاب در هنرستان موسیقی نیز تدریس می‌شود. کتاب آموزش ویولن ایرانی یکی از اصلی‌ترین کتاب‌های آموزش ویولن در هنرستان موسیقی است، این کتاب را روح‌الله خالقی گردآوری و تصحیح کرده و به‌جرات می‌توان گفت که ویولن ایرانی جزو رپرتوارترین سازهای ایرانی است و هنرمندان بزرگ موسیقی ایرانی همچون صبا، تهرانی، کسایی، شهناز، قنبری، عبادی، پایور و… معتقد بودند که ویولن ایرانی کاملا قابلیت بیان حالات موسیقی ایرانی را دارد و به‌خوبی در خدمت موسیقی ایرانی قرار گرفته است.
کتاب دستور کمانچه نوشته شیما شاه‌محمدی
یکی از کتاب‌های مرجع برای آموزش آنلاین کمانچه کتاب دستور کمانچه است که در سال ۱۳۹۵ و به همراه یک سی دی عرضه شده است. این کتاب با تمرکز بر آموزش ابتدایی ساز کمانچه به کودکان نوشته شده و عمده ی روش های آموزشی کتاب نیز در این چارچوب است. بنابر مطالعات و تجربیات گسترده، تلفیق آواز و حرکت، از کارآمدترین شیوه‌ها برای آموزش موسیقی است.
بر این اساس، نگارنده تأکید دارد که هنرجویان پیش از اجرای درس‌ها بر روی ساز، هر درس را با آواز بخوانند. اگر درس با شعر همراه باشد، آواز خواندن در وهله‌ی اول می‌تواند به همراه شعر صورت پذیرد و در مرحله‌ی دوم با سرایش نت‌ها همراه شود. ترغیب هنرجویان برای سوار کردن کلمات روی حرکات نغمه ها به عنوان جایگزین شعرِ ارائه شده در هر درس، هم مشوق هنرجویان به خلاقیت‌های زبانی ـ کلامی است و هم به رابطه‌ی صمیمانه‌تر آنها با درس مربوطه کمک می‌کند. با این حال، پرهیز این کتاب از همراه کردن همه‌ی درس‌ها با کلام و شعر، هدفی را تعقیب می‌کند:
تثبیت استقلال نسبی موسیقی و متن زبانی در ذهن هنرجو. چنان که اشاره شد، این تلفیق آواز و حرکت‌کردن است که می‌تواند به خصوص آموزش موسیقی را در مسیری درست پیش ببرد. انواع حرکات، از ایستادن و دست زدن و پا زدن گرفته تا راه رفتن و حرکات موزون، فضای غنی و پُرنشاطی فراهم می‌کند که درک ریتم برای هنرجو عملی شود. در مجموع، هدف این است که هنرجو، پیش از اجرای درس روی ساز، به لحاظ ذهنی و بدنی، درک درستی از درس به دست بیاورد. این مجموعه به همراه یک سی‌دی ارائه می‌شود. نوازندگان این مجموعه عبارتند از: شیما شاه‌محمدی (کمانچه)، مهرناز دبیرزاده (تمبک، ضرب زورخانه، دف، بندیر و سازهای کوبه‌ای)، بهار یاسمی‌زاده و رهام دوست‌حسینی (نقال‌ها).
کتاب بر تارک سپیده: سی قطعه برای کمانچه اردشیر کامکار، شروین مهاجر
این کتاب، تالیف اردشیر کامکار، شامل سی قطعه از آثار این هنرمند صاحب نام در عرصه کمانچه‌نوازی است که در راستای اهداف وی به جهت ارتقاء مجموعه‌های آموزشی برای کمانچه، تهیه و تدوین شده است. در قطعات کتاب بر تارک سپیده سعی شده تا هر دو وجه هنری و آموزشی موسیقی ایرانی و ساز کمانچه در نظر گرفته شود، بدین معنا که علاوه بر توجه به ظرافت‌ها و ویژگی‌های موسیقی ایرانی به تکنیک‌های کمانچه‌نوازی نیز توجه خاص بشود. لذا در این قطعات سعی شده است از تمامی امکانات تکنیکی و صوتی قابل اجرا در ساز کمانچه استفاده شود بدون آن که به موسیقی و روند ملودیک قطعات آسیبی برسد.
در کتاب بر تارک سپید سعی شده است اجرای آثاری که نغماتی از موسیقی نواحی مختلف ایران بزرگ دارد، زیبایی فدای تکنیک‌های سازی نشود و اگر تغییری در شکل اجرا یا ریتم آن در قیاس با نسخ اصلی ایجاد شده، سعی بر این بوده است تا از لحاظ حسی خیلی از فضای اصلی آثار دور نشود؛ مانند قطعات رقص چوب یا مازندران یا بعضی از قطعات برگرفته از نغمات کردی.نکته مهمی که باید در اجرای قطعات کتاب بر تارک سپیده مورد توجه هنرجویان قرار گیرد این است که، اجرای درست و بی‌نقص تمامی آثار ارائه شده در این کتاب نیازمند سطوح تکنیکی متفاوتی است. بدین معنا که اجرای برخی قطعات (اغلب قطعات جدیدتر مثل غریبانه یا کولی یا سفری دیگر) نیازمند تکنیک‌های پیشرفته نوازندگی است.
به هنرجویان گرامی پیشنهاد می‌شود که حتما برای اجرای درست آنها ضمن تمرین متدهای کتاب‌های آموزشی و کتب گام و آرپژ، ابتدا بر پوزیسیون‌های کمانچه تسلط یافته و پس از آن قطعات دشوار کتاب بر تارک سپیده را اجرا کنند.
کتاب شیوه کمانچه‌نوازی آذرسینا در ۲ جلد
این کتاب به منظور برطرف کردن نقص‌های کتاب‌های پیشین در آموزش کمانچه تألیف شده است. بخش‌های دو جلد کتاب عبارت‌اند از: درآمد (موسیقی و روش های آموزش آن و چگونگی تألیف روش کمانچه نوازی)، دربارۀ کمانچه، شناخت ساز کمانچه، کتاب اوّل (تمرین)، کتاب دوم (تمرین و تطبیق حروف فارسی با لاتین)، نت‌نویسی قطعاتی که با تغییر کوک اجرا می‌شوند، کمانچه‌نواز و کمانچه‌نوازی، فاصله و ریتم در موسیقی ایرانی، امکانات نوازندگی در کمانچه، شناخت ساز کمانچه، کتاب سوم (مجموعۀ شور و ماهور و همایون و چهارگاه) و کتاب چهارم (آهنگ هایی از موسیقی دستگاهی ایران برای کمانچه).
یادگیری کمانچه یکی از چالش‌های هیجان‌انگیز و در عین حال لذت‌بخش است. همین حالا سازت را در دست بگیر، از مجموعه آموزش کمانچه استفاده کن و ایمان داشته باش که خیلی زود به یک نوازنده ماهر و مسلط تبدیل خواهی شد.
