تفاوت سلفژ و صداسازی یکی از موضوعاتی است که بسیاری از هنرجویان موسیقی را دچار سردرگمی کرده. شاید شما هم تا امروز تصورتان بر این بوده که هر دو مفهوم به تمرینات صوتی مربوط می‌شوند و انتخاب هریک از آنها برای شروع خوانندگی، یک مهارت یکسان را در شما پرورش می‌دهد. اما این چنین نیست و ما امروز اینجا هستیم تا مرز بین این دو را برایتان مشخص کنیم.
در این مقاله تلاش می‌کنیم تا با زبانی ساده، تفاوت سلفژ و صداسازی را توضیح دهیم و نشان دهیم هرکدام چه نقشی در رشد شما دارند. علاوه بر این، خواهید دید که آموزش سلفژ چگونه گوش موسیقایی شما را تقویت می‌کند و آموزش صداسازی چه تأثیری بر قدرت بیان و اجرای بهتر صدا می‌گذارد.
پس اگر می‌خواهید بدانید تفاوت سلفژ و صداسازی دقیقاً چیست و چرا آشنایی با هر دوی آنها می‌تواند مسیر یادگیری موسیقی شمار ا متحول کند، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
جایگاه سلفژ در آموزش موسیقی
یادگیری سلفژ به این معنی است که شما می‌توانید آوای نت‌ها، فواصل و آکوردها را تشخیص دهید و اگر به آن فکر کنید و تمرینات لازم داشته باشید، آنها را بنویسید و در این راستا گاهی اوقات ممکن است نیاز داشته باشید ابتدا یک “تن مرجع” بشنوید. (به عنوان مثال، یکی از ترفندهایی که مردم استفاده می کنند این است که صدای “A” را به خاطر بسپارند و سپس بقیه دنباله را با روابط فاصله تشخیص دهند). اما داشتن گوش مطلق یا گوش کامل به این معنی است که شما می‌توانید بلافاصله صدای هر صدایی را که با هر سازی نواخته می‌شود، بدون تن مرجع، به تنهایی یا بخشی از آکورد تشخیص دهید. در این حالت شما قادر خواهید بود یک ساز زهی یا حتی یک پیانو را بدون استفاده از کوک تنظیم کنید.
سلفژ و گوش مطلق دو مفهوم متفاوت مرتبط با موسیقی هستند. سلفژ روشی برای آموزش موسیقی است که از مجموعه خاصی از هجاها (دو، ر، می، فا، سل، لا، سی) برای نشان دادن نت‌های موسیقی در یک مقیاس استفاده می‌کند. این روش معمولا به عنوان راهی برای آموزش آواز خواندن و خواندن دیداری استفاده می‌شود، زیرا به هنرجویان کمک می کند تا روابط بین نت‌ها را یاد بگیرند و گوش خود را برای موسیقی پرورش دهند.
از سوی دیگر، گوش مطلق، توانایی شناسایی یا تولید یک نت موسیقی بدون هیچ مرجع خارجی است. این مهارت نادر و بسیار پیشرفته به حساب می آید و اغلب در نوازندگان حرفه‌ای و کسانی که از سنین جوانی آموزش موسیقی گسترده‌ای دیده‌اند یافت می‌شود.
به طور خلاصه، سلفژ روشی برای آموزش موسیقی است که به رشد گوش کمک می‌کند، در حالی که گوش مطلق یک مهارت نادر و بسیار پیشرفته برای شناسایی یا تولید یک نت موسیقی بدون هیچ مرجع خارجی است.
یک مثال از استفاده‌ٔ سلفژ در تمرین موسیقی
سلفژ معمولا در موسیقی برای کمک به خوانندگان و نوازندگان برای یادگیری و اجرای آهنگ‌ها استفاده می‌شود. در اینجا مثالی از نحوه استفاده از سلفژ در یک آهنگ بسیار معروف را با یکدیگر مرور می‌کنیم:
بیایید ملودی آهنگ محبوب “Do-Re-Mi” از فیلم موزیکال “The Sound of Music” که در ایران با نام اشک‌ها و لبخندها شهرت دارد در نظر بگیریم. در این آهنگ، هر نت ملودی توسط یک هجای سلفژ نشان داده شده است.
در اینجا اولین خطوط آهنگ با نت‌خوانی سلفژ آمده است:
“Doe, a deer, a female deer” (Do, a deer, a female deer)
“Ray, a drop of golden sun” (Re, a drop of golden sun)
“Me, a name I call myself” (Mi, a name I call myself)
“Far, a long, long way to run” (Fa, a long, long way to run)
در این مثال، از هجاهای سلفژ برای نشان دادن اندازه‌ی بلندای ملودی استفاده می‌شود. خوانندگانی که با سلفژ آشنا هستند، می‌توانند با دنبال کردن نت‌خوانی سلفژ، آهنگ را به راحتی بخوانند یا ببینند.
سلفژ به نوازندگان کمک می‌کند حس گام و روابط نسبی نت‌ها را در خود ایجاد کنند. کاری که یادگیری و اجرای دقیق موسیقی را آسان‌تر می‌کند.
توجه داشته باشید که در سیستم‌های مختلف سلفژ، مانند دو متغیر یا دو قابت، ممکن است هجاهای استفاده‌شده کمی متفاوت باشد، اما مفهوم اساسی نشان دادن نت‌ها با هجاها یکسان باقی می‌ماند.
سلفژخوانی چیست؟
سلفژخوانی یا سلفژ خواندن، یکی از روش‌های آموزش و یادگیری موسیقی است که شامل استفاده از مجموعه‌ای از هجاها برای نشان دادن هر نت از گام‌های موسیقی می‌شود. این سیستم همچنین به عنوان solfeggio، solfa یا solfège شناخته می‌شود. سلفژخوانی در بسیاری از سبک‌های مختلف موسیقی، از کلاسیک تا پاپ استفاده می‌شود و ابزاری اساسی برای هر کسی است که می‌خواهد آواز خواندن یا نواختن ساز را یاد بگیرد.
سیستم سلفژ بر اساس هفت نت گام ماژور است: دو، ر، می، فا، سل، لا و تی. هر نت توسط یک هجای خاص نشان داده می‌شود و از این هجاها می‌توان برای آواز خواندن یا نواختن هر ملودی یا پیشروی آکورد استفاده کرد. سلفژخوانی اغلب به عنوان ابزاری برای کمک به نوازندگان برای توسعه توانایی خود در تشخیص و بازتولید فواصل موسیقی مختلف، که فاصله بین دو نت هستند، استفاده می‌شود.
یکی از فواید سلفژخوانی این است که می‌تواند به نوازندگان کمک کند تا درک شهودی‌تری از تئوری موسیقی داشته باشند. با یادگیری هجاهای سلفژ و نحوه ارتباط آنها با نت‌های مختلف مقیاس، نوازندگان می‌توانند درک بهتری از نحوه عملکرد آکوردها، ملودی‌ها و هارمونی‌ها داشته باشند. این امر به ویژه برای خوانندگان مفید است که باید فواصل مختلف را برای آواز خواندن در حالت کوک به سرعت تشخیص دهند و بازتولید کنند.
یکی از محبوب‌ترین راه‌ها برای تمرین سلفژخوانی، آواز خواندن سلفژ است. آواز خواندن سلفژ یک فعالیت گروهی است که در آن نوازندگان و خوانندگان تمرین آواز خواندن ملودی‌های مختلف با استفاده از سیستم سلفژ را انجام می‌دهند. این می‌تواند یک راه سرگرم‌کننده و جذاب برای تمرین تئوری موسیقی و توسعه مهارت‌های آوازی شما به طور همزمان باشد.
هجاهای سلفژ
برای شروع کار با سلفژخوانی، مهم است که هجاهای مختلف سلفژ را یاد بگیرید و نحوه ارتباط آنها با نت‌های مختلف مقیاس را بدانید. در اینجا یک نمای کلی از هجاهای سلفژ و نت‌های مربوط به آنها آمده است:
- دو: نت اول گام
- ر: نت دوم گام
- می: نت سوم گام
- فا: نت چهارم گام
- سل: نت پنجم گام
- لا: نت ششم گام
- تی: نت هفتم گام
هنگامی که درک اساسی از سیستم سلفژ داشتید، می‌توانید شروع به تمرین ملودی‌ها و پیشروی‌های آکورد مختلف با استفاده از هجاهای سلفژ کنید. یکی از راه‌های مؤثر برای انجام این کار، تمرین‌های سلفژِ آوازی است که شامل آواز خواندن فواصل و مقیاس‌های مختلف با استفاده از هجاهای سلفژ است.
تمرین‌های سلفژ آوازی
بسته به سطح مهارت و علایق موسیقی شما، تمرین‌های سلفژ آوازی مختلفی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. برخی از تمرین‌های سلفژ آوازی رایج عبارتند از:
- گام ماژور: آواز خواندن هفت نت مقیاس ماژور با استفاده از هجاهای سلفژ
- آرپژها: آواز خواندن نت‌های آکورد به ترتیب با استفاده از هجاهای سلفژ
- تمرین فاصله: آواز خواندن فواصل مختلف با استفاده از هجاهای سلفژ، مانند یک سوم بزرگ (دو-می) یا یک پنجم کامل (دو-سل)
- خوانندگی شنیداری: آواز خواندن یک ملودی با استفاده از هجاهای سلفژ بدون نگاه کردن به نت موسیقی
در واقع، سلفژ خواندن یا سلفژخوانی ابزاری قدرتمند برای هر کسی است که می‌خواهد آواز خواندن یا نواختن ساز را یاد بگیرد. با استفاده از سیستم سلفژ برای نشان دادن نت‌های موسیقی مختلف، نوازندگان می‌توانند درک عمیق‌تری از تئوری موسیقی داشته باشند و مهارت‌های آوازی خود را به طور همزمان توسعه دهند. چه یک مبتدی باشید و چه یک نوازنده باتجربه، سلفژ خواندن می‌تواند به شما کمک کند تا موسیقی خود را به سطح بالاتری برسانید. پس چرا آن را امتحان نکنید و تمرین آواز خواندن سلفژ خود را از امروز شروع نکنید؟
منظور از صداسازی چیست؟
صداسازی به مجموعه تمرین‌هایی گفته می‌شود که برای پرورش صدا و تقویت حنجره انجام می‌شود. این تمرین‌ها که کاملا تمرین‌هایی فیزیکی هستند و بر روی فیزیک و ساختار حنجره انسان کار می‌کنند، می‌توانند به بهبود کیفیت صدا، افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری صدا، و جلوگیری از آسیب‌های حنجره کمک کنند.
صداسازی در بسیاری از زمینه‌های هنری، مانند خوانندگی، گویندگی، دوبله، و بازیگری، کاربرد دارد. همچنین، صداسازی می‌تواند برای افراد عادی که می‌خواهند صدای خود را تقویت کنند و از آن به طور صحیح استفاده کنند نیز مفید باشد.
چند تمرین صداسازی
- تمرین‌های تنفسی: این تمرین‌ها به بهبود تنفس صحیح و کنترل تنفس کمک می‌کنند.
- تمرین‌های گرم کردن صدا: این تمرین‌ها به آماده‌سازی صدا برای استفاده می‌پردازند.
- تمرین‌های تقویت صدا: این تمرین‌ها به تقویت عضلات حنجره کمک می‌کنند.
- تمرین‌های انعطاف‌پذیری صدا: این تمرین‌ها به افزایش دامنه صوتی کمک می‌کنند.
صداسازی یک فرآیند تدریجی است و به زمان و تمرین نیاز دارد. انجام منظم تمرین‌های صداسازی می‌تواند به بهبود کیفیت صدا و تقویت حنجره کمک کند.
اگر قصد دارید صداسازی را به طور جدی دنبال کنید، بهتر است از آموزش‌های یک مربی حرفه‌ای کمک بگیرید. آموزش‌های مربی حرفه‌ای می‌تواند به شما کمک کند تا تمرین‌ها را به طور صحیح انجام دهید و از آسیب‌های حنجره جلوگیری کنید.
آموزش صداسازی به چه مواردی می‌پردازد؟
در آموزش صداسازی و یا آموزش آواز، تکنیک‌هایی مربوط به این که چطور تارهای صوتی خود را آماده کنیم تا در هنگام خوانندگی کمترین میزان فشار بر آنها وارد شود آموزش داده می‌شود. ممکن است فردی که برای آموزش خوانندگی اقدام کرده است، با وارد کردن فشار بیش از حد بر تارهای صوتی، آسیب‌هایی به فک، ریه، معده و حنجره خودش وارد کند.
در آموزش صداسازی همچنین، به نحوه آموزش تنفس صحیح پرداخته می‌شود. تمریناتی برای گرم کردن فک، صورت و زبان. همان طور که دقت می‌کنید، تا به اینجا مسائلی که مطرح کردیم، همگی به نوعی فیزیکی و مربوط به ساختار بدن انسان بوده‌اند. این بخش‌های ابتدایی مانند سازی است که قصد کوک کردن آن را داریم. اما آموزش خوانندگی و صداسازی به اینجا منتهی نمی‌شود و یکی دیگر از مواردی که در آموزش صداسازی به آن پرداخته می‌شود این است که با انواع تقسیمات صدایی آشنا می‌گردید. یاد خواهید گرفت که ریجسترهای صوتی متفاوت را بشناسید و صداهای وکال فرای، سینه، میانی، سر و فالستو را به درستی انجام دهید.
یکی از نکات مهم دیگر نحوه بیان کلمات در آموزش خوانندگی است. اگر دقت کرده باشید، برخی خوانندگان کلمات را به خوبی ادعا می‌کنند. یادگیری این مسئله نیز از بخش‌های آموزش صداسازی خواهد بود. در مراحل حرفه‌ای‌تر در آموزش صداسازی، به فضاسازی در دهان و گلو، وسعت دادن صدا و همچنین ویبراتو و … پرداخته می‌شود.
نتیجه‌گیری
تفاوت سلفژ و صداسازی نشان می‌دهد که گاهی مسیر یادگیری موسیقی تنها با تکیه بر یک مهارت کامل نمی‌شود. سلفژ به شما کمک می‌کند تا گوش موسیقایی‌تان را تقویت کنید و درک بهتری از نت‌ها، ریتم‌ها و فواصل موسیقایی داشته باشید؛ درحالی‌که صداسازی ابزاری است برای پرورش صدا، سلامت حنجره و اجرای بهتر ملودی‌ها. کنار هم قرار گرفتن این دو مهارت است که یک هنرجوی آواز را از سطح مبتدی به مراحل حرفه‌ای می‌رساند.
وقتی شخص به درک درستی از تفاوت سلفژ و صداسازی برسد، آن زمان است که متوجه می‌شود چرا یادگیریِ همزمان این دو مهارت حائز اهمیت است: بدون شناخت نت‌ها، کنترل صدا ناقص خواهد بود و بدون صداسازی درست، اجرای ملودی‌های آموخته شده کیفیت لازم را نخواهد داشت. بنابراین درک این تفاوت نه‌تنها از سردرگمی جلوگیری می‌کند، بلکه مسیر پیشرفت را نیز روشن‌تر می‌سازد.
اگر شما هم می‌خواهید این دو مهارت کلیدی را به‌طور اصولی یاد بگیرید، در خنیاگر این امکان فراهم شده است که با شرکت در دوره‌های آموزش سلفژ و آموزش صداسازی، هر دو را به شکل حرفه‌ای و زیر نظر اساتید باتجربه فرا بگیرید و پایه‌ای محکم برای آیندهٔ هنری خود بسازید.