حسین علیزاده، موسیقیدان به نام و نوازندهی چیرهدست تار و سه تار، زادهی تهران، محلهی سید نصرالدین بازار در سال ۱۳۳۰ میباشد. علیزاده دورههای موسیقی را تحت نظر استادان بزرگی از جمله هوشنگ ظریف و حسین دهلوی در هنرستان موسیقی تهران گذراند.
علیزاده دوران دانشگاه را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشتهی موسیقی، و تحت تعلیم استادانی همچون حبیب الله صالحی، علی اکبر شهنازی، داریوش صفوت و… سپری کرد و توانست تکنیکهای نوازندگی تار و سه تار و ردیف موسیقی ایرانی را در مدارج عالی بیاموزد.
او در ابتدای دهه پنجاه مشغول به تدریس در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شد و در کنار تدریس، به تشکیل گروه مرکز حفظ و اشاعه، و گروههای شیدا و عارف و همچنین شرکت در برنامههای موسیقی جشن و هنر شیراز مشغول بود. نتیجهی این فعالیتها تدوین و اجرای دستگاه ماهور توسط گروه مرکز حفظ و اشاعه (جشن هنر شیراز ۱۳۵۴) و کنسرت نوا با خوانندگی پریسا (فاطمه واعظی) در سال ۱۳۵۵ همین جشن بود.
از ویژگیهای بارز استاد علیزاده میتوان به ایجاد فرمی نو در موسیقی ایرانی اشاره کرد که نشانگر نبوغ او در موسیقی است. این فرم تازه را میتوان در قطعاتی همچون سواران دشت امید و حصار به زیبایی لمس کرد.
وی که این قطعات را در دوران سربازی خود سروده است، درباره چگونگی تصنیف این قطعات گفته است: “دوران سربازی دوران پر مشقتی است و من آن ایام در پادگان فرحآباد سرباز بودم و در حالی که همدورهایهای من پس از گذراندن روزی پر مشقت در خوابگاه به سراغ رادیو میرفتند و به آن گوش میسپردند، من در فکر ساخت چنین قطعهای بودم و حتی تک تک جملاتش را به یاد دارم که در چه مکانی و چه موقعیتی نوشتهام؛ گاه در سر پاس و گاه در نگهبانی و گاه در مکانی دیگر این قطعه را ساختم و نامش راهم حصار گذاشتهام و به زندانیان سیاسی تقدیم کردم.”
قطعه حصار با برداشتی از تمهای مذهبی، به خصوص زنجیرزنی، ساخته شده است و به گفته علیزاده یادآور خاطرات دوران کودکی وی از عزاداریها و سینهزنیهاست.
این قطعه که در گوشه حصار دستگاه چهارگاه ساخته شده است، نخستین بار با آواز بیژن کامکار و شعری از هوشنگ ابتهاج سایه در اردیبشهت ۱۳۵۷ از رادیو پخش شد.
در آن زمان هوشنگ ابتهاج سایه مسئولیت موسیقی رادیو را بر عهده داشت و علیزاده و لطفی و شجریان و مشکاتیان ناظری و دیگر نوازندگان کارهایی تاثیرگذار، که از آن به عنوان موج نوی موسیقی ایران یاد میشود، را اجرا کردند.
این گروه تا شهریور ماه سال ۵۷ در رادیو فعال بودند، اما پس از کشتار ۱۷ شهریور، همگی به اتفاق سایه از رادیو استعفا دادند و بیرون آمدند.
از بارزترین ساختههای حسین علیزاده میتوان به قطعهی نینوا اشاره کرد که در حقیقت کنسرتوی نی و ارکستر است که علیزاده آن را با نگاه با تحولات دههی شصت ساخت. تکنوازی نی این قطعه را جمشید عندلیبی اجرا کرده است و به یکی از مطرحترین و بارزترین قطعات تاریخ موسیقی ایران تبدیل شده است.
علیزاده بعد از توقف فعالیتهای موسسه چاووش برای ادامه تحصیل به آلمان و شهر برلین رفت و بعدها با بازگشت به ایران با هنرمندانی همچون شهرام ناظری، صدیف تعریف و بیژن کامکار همکاری کرد.
حسین علیزاده فعالیتهای شاخص و شناختهشدهای در زمینهی ساخت موسیقی فیلم انجام داده است که از میان آنان میتوان به موسیقی فیلمهایی همچون: چوپانان کویر (حسین محجوب)، دلشدگان (علی حاتمی)، گبه (محسن مخملباف)، عشق طاهر (محمد علی نجفی)، ایران سرای من است (پرویز کیمیاوی)، زمانی برای مستی اسبها (بهمن قبادی)، ابر و آفتاب (محمود کلاری)، میراث کهن (سید محمد میر سلطانی)، زشت و زیبا (احمد رضا معتمدی)، لاکپشتها هم پرواز میکنند (بهمن قبادی)، نیومانگ (بهمن قبادی) و موسیقی متن سریال تلویزیونی زیر تیغ اشاره کرد.
به گفته علیزاده :”رسیدن به تجربه تازه در هر اثری که ساخته میشود، یک طرف ماجراست اما در حوزه موسیقی فیلم، من خودم را میسپارم به فضا و قصههایی که در زندگی شخصی و یا در زندگی حرفهای تجربه نکردهام. از همینرو وقتی ساخت موسیقی فیلم و یا سریال به من پیشنهاد میشود، با وجود سالها تجربه در عرصه موسیقی نوعی حس نگرانی سراغم میآید و سوال میکنم که چه کاری قرار است انجام دهم؟ از کجا آغاز کنم بهتر است؟
نکته دوم اینکه چون موضوع فیلم جدید با موضوع آخرین موسیقی که برای فیلم و یا سریال ساختم متفاوت است و هریک از آثار، ایده و تفکر خاص خود را با دو کارگردان و فیلمنامهنویس مجزا دارد، جستجو در دنیای جدید را برایم ممکن میکند تا خودم را در این دنیای جدید پیدا کنم. من این فضا را بسیار دوست دارم.
به همین دلیل و بدون هیچ ادعایی اگر سیر آثاری را که در حوزه موسیقی فیلم و سریال کار کردهام، نگاه کنید متوجه خواهید شد که هیچ یک از آثار با دیگری شباهت ندارد. چون فیلمها آثاری بودند که حرفهای متفاوتی با مخاطب خود دارند.”
علیزاده همچنین کتابهای آموزشی معتبری نیز به رشتهی تحریر درآورده است که از میان آنان میتوان به انتشار ده قطعه برای تار (در ۴ جلد) ردیف میرزا عبدالله (اجرا باتار و سه تار)، دستور تار و سه تار دوره متوسطه تا پیشرفته (کتاب ونوار) بوسههای باران (مجموعه تصانیف) و پارتیتور قطعه نوا اشاره کرد.
در دههی هفتاد، حسین علیزاده به همراهی کیهان کلهر، و محمدرضا و همایون شجریان به اجرای کنسرتهایی در اروپا و آمریکا و کنسرت همنوا با بم در تهران پرداخت.
وی در سال ۸۳ کنسرت مشترکی با ژیوان گاسپاریان داشت که منجر به ضبط آلبومی به نام “به تماشای آبهای سپید” شد، این آلبوم نامزد دریافت جایزهی گرمی در بخش موسیقی جهانی نیز شد.
علیزاده در ساخت سازهای جدید نیز فعالیتهای قابل توجهی داشته دو ساز سلانه و شورانگیز را میتوان از ابداعات این هنرمند برشمرد. علاوه بر این او همواره در معرفی سازندگان سازها نیز پیشقدم بوده و در بروشور کنسرت، نام آنان را ذکر می کرد.