ساختمان ساز و شیوه‌ی نواختن سنتور در گذر از زمانه دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است. اما می‌شود گفت آنچه که با شمایل سنتور امروزی می‌شناسیم، از چیزی بیش از یک‌صد سال پیش تا کنون همان است که بوده، با اندک تفاوت. یکی از مهم‌ترین اجزای سنتور که نقشی تعیین‌کننده در شیوه‌ی نوازندگی این ساز دارد، مضراب سنتور است.
مضراب سنتور دو ترکه‌ی باریک چوبی است که چهار بخش دم، حلقه، ساقه و سر را در بر می‌گیرد. در نوازندگی سنتور، انگشت اشاره در حلقه‌ی مضراب می‌نشیند، انگشت شست روی دم و انگشتان دیگر هم به ردیف زیر دم قرار می‌گیرند.
مضراب سنتور را از چوب درختان ازگیل ، گردو، عناب، گلابی و شمشاد می‌سازند.
اگر چه مضراب سنتور در ساختار از یک فرم اصلی پیروی می‌کند، اما بنا به سلیقه‌ی نوازندگی، اندک تغییراتی در جزییات یافته است؛ برای نمونه حبیب سماعی با مضراب بدون نمد می‌نواخت و مضراب‌های رضا ورزنده حلقه نداشت. ساقه‌ی مضراب فرامرز پایور کمی انحنا داشت و گاه با مضراب بدون نمد می‌نواخت. پرویز مشکاتیان مضراب نمددار در نوازندگی به کار می‌گرفت و شیوه‌ی نوازندگی مجید کیانی بر مضراب بدون نمد استوار است.
اما مهم‌ترین تفاوت در مضراب سنتور را می‌توان در دو دسته‌ی مضراب نمددار و مضراب لخت تعریف کرد؛
در شیوه‌ی نوازندگی سنتور مبتنی بر ردیف موسیقی ایرانی، مضراب سنتور لخت، یعنی بدون چسباندن نمد، در نوازندگی به کار می‌رود.
اما در دیگر شیوه‌های نوازندگی سنتور نواری نازک از نمد، ماهوت، جیر یا پنبه روی قسمتی از سر مضراب که با سیم‌ها برخورد می‌کند می‌چسبانند.
گذشته از آن که صدای این ساز در نوازندگی با مضراب با نمد و لخت متفاوت است، شیوه‌ی سنتورنوازی با مضراب لخت و مضراب بی نمد نیز گوناگون است. همچنین مضراب‌های لخت ساختاری متفاوت دارند، سر پهن‌تر و وزن بیش‌تری دارند. در نوازندگی سنتور با مضراب لخت، به جز نت نواخته شده، مجموعه‌ای از نت‌های هارمونیک شنیده می‌شوند که از آمیزششان، صدایی قدرتمند و پرطنین از ساز برمی‌خیزد.
اما در این که چه شد که استفاده از مضراب نمددار در نوازندگی سنتور باب شد، می‌شود با تکیه به چند روایت، گمانه‌هایی زد؛
در بخشی از حکایت معیرالملک از نوازندگی محمدصادق خان سرورالملک که رییس نوازندگان دربار دوره‌ی ناصرالدین شاه بود، چنین آمده است:
نوازندگان موقع خواب یکی سرورالملک که خداوند موسیقی و مشهور بود، دستمالی برروی سنتور می‌گسترد. به قدری صدای ملیحی موقع خواب می‌داد که بهتر از آن نمی‌شد.
این ترفند را شاید سماع حضور از استادش محمدصادق خان آموخته بود که بعد‌ها در بزمی به یاد او به کار برد. روح‌الله خالقی از آن انجمن این گونه یاد کرده است:
[به یاد استاد]
سماع حضور مثل کسی که حالت جذبه‌ای یافته باشد بی تأمل حوله‌ای روی سنتور کشید و مضراب‌ها را به دست گرفت و شروع به نواختن کرد.
همچنین رضا ورزنده هم گاه روی سنتورش حوله می‌کشید.
گمان بر این می‌رود که کشیدن حوله روی سیم‌های ساز در جهت ایجاد فیلتری در مسیر صدا بوده است. چرا که با نواختن مضراب بر هر سیم، به جز صدای نت مربوط به آن سیم، صدای نت‌های فرعی هارمونیک آن نیز شنیده می‌شود. استفاده از حوله روی سیم‌های سنتور، صدای این نت‌های فرعی با فرکانس بالا را ضعیف یا حذف کرده و از سنتور صدایی کم حجم، مخملین، نرم و بم به گوش می رساند.
شاید همین ایده، مقدمه‌ی استفاده از نمد روی مضراب‌های سنتور باشد. شاید هم تقلیدی از دنگ پیانو که با نمد پوشانده می شود باشد. به هر روی، استفاده از نمد در مضراب سنتور از هنرستان موسیقی ملی آغاز و رفته‌رفته متداول شده است.
نوازندگانی که به نوازندگی با مضراب نمددار خو کرده‌اند، در نوازندگی با مضراب های لخت، تیزی و حجم بالای صدای سنتور به گوششان ناخوشایند می‌آید. در حالی که در شیوه‌ی سنتورنوازی نوازندگانی که با مضراب لخت سنتور می‌نوازند، صدای تیز و آزارنده و حتی صدای اضافی برخورد چوب با سیم شنیده نمی‌شود.
سنتور سازی جذاب با صدای اصیل ایرانی است که هر کدام از ما خاطرات زیادی با نوای دل‌نشین آن داریم. همین امروز، اولین جلسه‌ی رایگان آموزش سنتور را ببین، تمرین کن، و از فرایند یادگیری سنتور لذت ببر.
