نتخوانی هنگ‌درام، فرآیندی است که در آن هنرجو با نام و موقعیت نت‌ها بر روی این ساز آشنا می‌شود؛ سپس، به‌تدریج با یادگیری تکنیک‌های نوازندگی هنگ‌درام و ضربه زدن به بخش‌های مختلف آن، مهارت‌های نوازندگی خود را ارتقا می‌بخشد.
یادگیری نتهای هنگ‌درام، می‌تواند تجربه‌ای جذاب و لذت‌بخش باشد. با تسلط یافتن بر این مهارت و درک اصول آموزش نتخوانی هنگ‌درام، شما این امکان را خواهید داشت تا در مسیری هموارتر و حرفه‌ای‌تر به کشف و شهود در دنیای این ساز منحصربه‌فرد بپردازید. این تجربه نه‌تنها به غنی‌سازی دانش موسیقایی شما کمک می‌کند، بلکه به شما این فرصت را می‌دهد که خلاقیت خود را در نواختن هنگ‌درام و اجرای موسیقی، آزادانه بیان کنید.
در این مقاله با روشی ساده به آموزش نتخوانی هنگ‌درام خواهیم پرداخت و با اسم نتهای هنگ‌درام، ترتیب قرارگیری آنها و نکاتی که باید در زمان یادگیری این فرایند به آنها توجه داشته باشید، بیشتر آشنا خواهیم شد.
گامهای هنگ‌درام
پیش از آغاز آموزش نتهای هنگ‌درام (هندپن)، بد نیست که کمی با گامهای اصلی هنگ‌درام آشنا شوید. منظور از گام مجموعه‌ای از نت‌ها است که با ترتیب خاصی کنار هم چیده می‌شوند و حال‌و‌هوای موسیقایی متفاوتی ایجاد می‌کنند. شناخت این گام‌ها به درک بهتر از نتخوانی هنگ‌درام کمک می‌کند:
گام ماژور (Major): گام و اسکیل ماژور در هنگ‌درام فضایی شاد، روشن و پُرانرژی ایجاد می‌کند و می‌تواند با هر نتی آغاز شود. یکی از نمونه‌های ساده‌ی آن گام ماژور استوار شده بر نت «دو» است که نتهای آن، به ترتیب زیر کوک می‌گردند:
دو-ر-می-فا-سل-لا-سی-دو
گام مینور (Minor): گام مینور در مقابل، حال‌و‌هوایی احساسی، آرام و گاه غمگین دارد و مانند گام ماژور می‌تواند با هر نتی شروع شود. یکی از نمونه های آن گام مینور استوار بر نت «لا» است که نتهای آن به این ترتیب کوک می‌شوند:
لا-سی-دو-ر-می-فا-سل-لا
نتخوانی هنگ‌درام
در موسیقی به‌طور کلی، ۱۲ نت وجود دارد:
C - C#/Db - D - D#/Eb - E - F - F#/Gb - G - G#/Ab - A - A#/Bb - B
از میان این ۱۲ نت ، ۷ مورد از آنها نت کامل است که هرکدام با یک اسم خاص نام‌گذاری شده‌اند:
(دو) C - (ر) D - (می) E - (فا) F - (سل) G - (لا) A - (سی) B
و ۵ نت فرعی که با یک دیز (♯) یا بمول (♭) مشخص می شوند و فواصل نیم‌پرده بالاتر و پایین‌تر از نتهای اصلی را نشان می‌دهند (برای کسب اطلاعات کامل در مورد نتهای موسیقی، به مقاله‌ی آموزش نتخوانی در موسیقی مراجعه کنید).
بیشتر سازها تمام این ۱۲ نت را ندارند و تنها بخشی از آنها را پوشش می‌دهند. ساز هنگ‌درام هم از این قاعده مستثنی نیست.
هر هنگ‌درام استاندارد معمولاً بین ۸ تا ۹ نت دارد:
- یک نت مرکزی در وسط که به آن «دینگ» می‌گویند
- و چند نت دیگر که به‌صورت دایره‌ای اطراف آن قرار می‌گیرند.
از آنجا که هر ساز براساس یک گام موسیقایی مشخص کوک می‌شود، هنگ‌درام نیز با توجه به گام، می‌تواند ترکیبِ نت متفاوتی داشته باشد؛ ترکیب نتی که به دلیل ساختار این ساز قابل تغییر نیست و بایستی در همان ابتدای مسیر انتخاب ساز به آن توجه نمود و مطابق با سلیقه و اهداف نوازندگی، دست به گزینش زد.
همان‌گونه که در بالا اشاره کردیم دو گام رایج در تیونینگ هنگ‌درام مینور و ماژور هستند (البته چون هنگ‌درام اغلب به عنوان سازی آرامش‌بخش مورد استفاده قرار می‌گیرد، گام مینور نسبت به ماژور رایج‌تر است). در میان گامهای مینور نیز گام ر مینور (D Kurd) از همه محبوب‌تر و متداول‌تر است و در هنگ‌درام‌نوازی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ادامه، نتهای هنگ‌درام ر مینور و یکی از گامهای محبوب ماژور را بررسی خواهیم کرد:
نتهای هنگ‌درام ر مینور (D Kurd)
همان‌طور که گفته شد گام D Kurd یکی از محبوب‌ترین گام‌ها در میان نوازندگان هنگ‌درام است. این گام حال‌و‌هوایی احساسی، عمیق و تأمل‌برانگیز دارد و اغلب برای بداهه‌نوازی و ایجاد فضای آرامش‌بخش به‌کار می‌رود.
چینش رایج نت‌ها در این گام هنگ‌درام از این قرار است:
Ding (نت مرکزی): D3 (ر)
نتهای محیطی (به ترتیب معمول چرخش):
A3 – Bb3 – C4 – D4 – E4 – F4 – G4 – A4
لا – سل – فا – می – ر – دو – سی‌بمل – لا
شمارش نت در هنگ‌درام معمولاً از نت مرکزی (که در وسط ساز قرار دارد) شروع می‌شود، سپس نت زیر آن و بعد یک‌در‌میان یک نت از چپ، یک نت از راست تا اینکه به بالاترین نت در سطح ساز برسیم.
توجه داشته باشید که ترتیب نتهای هنگ‌درام در این شماره‌گذاری، از بم‌ترین تا زیرترین صدا می‌باشد.
نتهای هنگ‌درام C Major (دو ماژور)
این گام نسبت به گام قبلی کمتر رایج است، اما صدایی شاد، روشن و پرانرژی دارد که برای قطعاتِ با حال‌و‌هوای مثبت و سرزنده بسیار مناسب است.
چینش نت برای هنگ‌درام دو ماژور به این صورت است:
Ding (نت مرکزی): C4 (دو)
نتهای محیطی (به ترتیب معمول چرخش):
G4 – A4 – B4 – C5 – D5 – E5 – F5 – G5
سل – فا – می – ر – دو – سی – لا – سل
برای بسیاری از افراد، به‌ویژه آن‌هایی که در ابتدای مسیر یادگیری این سازند، حفظ نتهای هنگ‌درام با عدد راحت‌تر است. این افراد می‌توانند نتخوانی هنگ‌درام را در آغاز با عدد انجام دهند و پس از افزایش تسلط، به جای عدد از نام نت‌ها استفاده کنند.
اگر شما هم ترجیح می‌دهید نتهای ساز هنگ‌درام را ابتدا با کمک اعداد شروع کنید ، می‌توانید از نمودار زیر کمک بگیرید:
نکات مهم در نتخوانی هنگ درام
برای یادگیری اصولی و سریع‌تر نتخوانی در هنگ‌درام، رعایت چند نکته پایه‌ای و کاربردی می‌تواند مسیر شما را بسیار هموارتر کند. این نکات برای هنرجویان مبتدی طراحی شده‌اند و کمک می‌کنند تا شناخت نتهای هنگ‌درام به‌شکل دقیق‌تری انجام شود.
۱. انتخاب یک هنگ‌درام استاندارد
هنگ‌درام‌ها در انواع مختلفی از نظر اندازه، گام و تعداد نت وجود دارند. اما اگر در ابتدای مسیر هستید، بهتر است یادگیری نتخوانی هنگ‌درام را با یک ساز استاندارد شروع کنید. یک هنگ‌درام ۹ نت گام ر مینور با قطر بین ۵۰ تا ۵۵ سانت برای شروع بسیار مناسب است و کمک می‌کند یادگیری نت‌ها و موقعیت آنها بر روی ساز، برایتان ساده‌تر شود.
۲. استفاده از نمودار نتخوانی هنگ‌درام
برای یادگیری نام و موقعیت نتهای روی هنگ‌درام، می‌توانید از یک نمودار نتخوانی استفاده کنید. این نمودارها نمایی از فراز ساز هنگ‌درام هستند که در آن، نت‌ها با حروف یا اعداد مشخص شده‌اند. استفاده از این تصاویر، یکی از مؤثرترین ابزارها برای آموزش نتخوانی هنگ‌درام به مبتدیان است.
۳. به خاطر سپردن صدای نت‌ها با ضربه زدن به آنها
پس از یادگیری نام و موقعیت نتهای موسیقی هنگ‌درام، بهتر است صدای هریک از آنها را نیز در حافظه‌ی خود ثبت کنید. برای این کار، می‌توانید با ضربات آرام و تکراری به نت‌ها، به‌مرور صدای آنها را به خاطر بسپارید و به‌محض شنیدن، تشخیصشان دهید. این کار به تقویت گوش موسیقایی‌تان نیز کمک خواهد کرد.
۴. تمرین ملودی‌های ساده
پس از یادگیری نام، موقعیت و صدای نت‌ها، حالا می‌توانید کم‌کم به نواختن ملودی‌های ساده هم بپردازید. برای این کار، می‌توان از کتاب‌های آموزشی، کلاس‌های حضوری یا دوره‌های آموزش آنلاین هنگ‌درام استفاده نمود. این آموزش‌ها، معمولاً با نتخوانی هنگ‌دارم شروع می‌شوند و سپس، به‌تدریج به نواختن ملودی‌های پیچیده‌تر می‌پردازند.
۵. استفاده از مترونوم
در تمرینات خود بهتر است از یک مترونوم نیز استفاده کنید. این وسیله، به شما کمک می‌کند تا در هنگام یادگیری نت‌ها و تمرین ریتم‌ها، هماهنگی و دقیق بودن خود را حفظ کرده و از افتادن از ریتم پیشگیری کنید. به این ترتیب، می‌توانید بعدها در نتخوانی و اجرای موسیقی، عملکرد حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تری داشته باشید.
۶. صبور بون و داشتن تمرینات منظم
برای مسلط شدن بر نتهای سازتان و یادگیری نت آهنگ‌های هنگ‌درام، باید صبور باشید و تمرینات روزانه و منظم داشته باشید. بهتر است هر روز بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه تمرین کنید و یک روز در هفته را هم به خود استراحت دهید. این مهارت مانند هر مهارت دیگری، به زمان، بردباری، استمرار، تلاش و پشتکار نیاز دارد.
سخن پایانی
نتخوانی هنگ‌درام چیزی فراتر از دانستن جایگاه هر نت روی ساز است. در حقیقت، خواندن نت هنگ‌درام یعنی درک ارتباط میان صداها، حس‌گیری از هر گام و تفسیر شخصی از فضای صوتی ساز. این آشنایی با نت‌هاست که اجرای شما را عمیق‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند و به شنونده هم احساسی واقعی منتقل می‌سازد.
یادگیری تدریجی و تجربه‌ی لذت در مسیر آموزش نتخوانی هنگ‌درام، مهم‌ترین نکته برای علاقه‌مندان است. هیچ نیازی به عجله نیست؛ هر نتی که می‌نوازید، پلی‌ست میان احساس و بیان. تشخیص نت‌ها در هنگ‌درام به‌مرور آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد شد.
اگر هم هنوز قدم اول را برنداشته‌اید و منتظر پیدا کردن یک همسفر خوب و باتجربه برای شروع هنگ‌درام‌نوازی هستید، خنیاگر اینجاست؛ با مجموعه‌ی آموزش هنگ‌درام خنیاگر می‌توانید با خیالی آسوده، یادگیری این ساز خاص و هیجان‌انگیز را آغاز کنید.
سؤالات متداول در مورد نتخوانی هنگ‌درام
هنگ‌درام‌های استاندارد معمولاً دارای ۸ یا ۹ نت هستند، اما در برخی مدل‌های حرفه‌ای و سفارشی این تعداد ممکن است به ۱۶ عدد هم برسد؛ به‌طوری که حتی روی صفحه‌ی زیرین هنگ‌درام هم نت تعبیه می‌شود.
خیر، ولی آشنایی با نتخوانی هنگ‌درام درک بهتری از ساختار آهنگ‌ها به نوازنده می‌دهد و به یادگیری عمیق‌تر این ساز کمک می‌کند.
برای افزایش مهارت در این زمینه می‌توانید از کتاب نتخوانی هنگ‌درام، نمودار نتخوانی هنگ‌درام، اپلیکیشن یا برنامه‌ی نتخوانی هنگ‌دارم و ویدیوهای آموزشی آنلاین کمک بگیرید.
می خواهم از روی نت های کتابم هنگ درام بزنم