گیتار الکتریک یکی از تأثیرگذارترین سازهای قرن بیستم است که موسیقی مدرن را متحول کرده. از بلوز و راک گرفته تا متال و جَز، این ساز نقشی کلیدی در شکل‌گیری صداها و سبک‌های جدید داشته است. 

در گیتارهای الکتریک، برخلاف گیتارهای آکوستیک، برای تولید صدا از پیکاپ‌های مغناطیسی و تقویت‌کننده‌های صوتی استفاده می‌شود که امکان ایجاد طیف وسیعی از صداها و افکت‌های متنوع را فراهم می‌آورند. 

علاوه بر صدای منحصربه‌فرد و قابلیت استفاده در سبک‌های مختلف، طراحی‌های متنوع، امکانات گسترده برای شخصی‌سازی و تأثیر آن در تحولات موسیقی، از مهم‌ترین دلایلی است که این ساز را به انتخاب اول بسیاری از نوازندگان تبدیل کرده است.

در این مقاله به معرفی و بررسی هرآنچه که باید درباره‌ی گیتار الکتریک بدانید می‌پردازیم. از تاریخچه‌ی این ساز و اجزای آن گرفته تا انواع مختلف، برندهای برتر و تجهیزات جانبی. اگر قصد یادگیری گیتار الکتریک را دارید یا به‌دنبال اطلاعات بیشتری درباره‌ی آن هستید، با ما همراه باشید.

تاریخچه‌ی گیتار الکتریک

گیتار الکتریک در اوایل قرن بیستم و در پاسخ به نیاز نوازندگان به صدایی بلندتر و واضح‌تر در اجراهای گروهی شکل گرفت. اولین نمونه‌های موفق در دهه‌ی ۱۹۳۰ میلادی با معرفی گیتارهایی مانند Rickenbacker Flying Pan و Gibson ES-150 به بازار آمدند که از پیکاپ‌های مغناطیسی برای تبدیل ارتعاشات سیم‌ها به سیگنال الکتریکی استفاده می‌کردند. اما این گیتارها که دارای بدنه‌ی توخالی بودند، مشکلاتی مانند فیدبک صوتی داشتند.

گیتار مدل Rickenbacker Flying Pan

در دهه‌ی ۱۹۵۰، برندهایی مانند Fender و Gibson گیتارهای توپُر را معرفی کردند که این مشکل را برطرف کرد و صدای قدرتمندی ارائه داد. مدل‌هایی مانند Fender Telecaster و Gibson Les Paul از نمونه‌های موفق بودند که به استانداردهای صنعت موسیقی تبدیل شدند. 

از آن زمان تاکنون، این ساز همواره در مسیر پیشرفت و تکامل بوده و با ورود فناوری‌های نوین، تاریخچه‌ی گیتار الکتریک پیوسته دستخوش تغییر و تحول شده است.

اجزای گیتار الکتریک

گیتار الکتریک از بخش‌های متعددی تشکیل شده است که هریک نقشی کلیدی در تولید، انتقال و شکل‌دهی صدا ایفا می‌کنند.

تصویری از یک گیتار الکتریک که اجزای آن با فلش مشخص شده‌اند

بدنه (Body) که معمولاً از چوب‌های مختلف ساخته می‌شود، تأثیر مستقیمی بر طنین و رزونانس صدا دارد. دسته (Neck) شامل صفحه‌ی انگشت‌گذاری و فرت‌ها (Frets) است که اجرای دقیق نت‌ها را ممکن می‌سازد. در انتهای بالایی گیتار، سردسته (Headstock) قرار دارد که محل قرارگیری گوشی‌های کوک برای تنظیم کشش و زیر و بمی سیم‌ها است.

یکی از اجزای حیاتی، پیکاپ‌ها (Pick-ups) هستند که بر روی بدنه و زیر سیم‌ها قرار می گیرند. این بخش‌ها ارتعاشات سیم‌ها را دریافت کرده و آن‌ها را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کنند. این سیگنال‌ها از طریق ورودی جک (Input Jack) به آمپلی فایر منتقل شده و تقویت می‌شوند. از دیگر اجزای گیتار الکتریک، قسمت پل (Bridge) است که وظیفه‌ی حفظ تعادل و کشش سیم‌ها را بر عهده دارد. کنترل صدا و تن (volume and Tone Controls) نیز پیچ‌هایی بر روی بدنه گیتار هستند که به نوازنده اجازه می‌دهند شدت و رنگ صوتی را تغییر دهد.

انواع گیتار الکتریک

نمای نزدیکی از چند گیتار الکتریک در کنار یکدیگر

گیتارهای الکتریک در طراحی، ساختار و ویژگی‌های صوتی تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. هر مدل برای سبک‌های خاصی از موسیقی مناسب است و تجربه‌ی نوازندگی متفاوتی ارائه می‌دهد. در این بخش، به رایج‌ترین انواع گیتار الکتریک می‌پردازیم:

  • گیتار الکتریک بدنه توپُر: این نوع گیتار، متداول‌ترین و پرکاربردترین مدل در موسیقی مدرن است. بدنه‌ی آن از یک تکه چوب ساخته شده و فاقد حفره‌های آکوستیکی است؛ بنابراین تمام صدا از طریق پیک‌آپ‌ها و آمپلی‌فایر تقویت می‌شود. این گیتارها صدای شارپ، شفاف و پر‌قدرتی دارند و در سبک‌هایی مانند راک، متال، بلوز و جَز بسیار محبوب هستند.
  • گیتار الکتریک نیمه توخالی: این مدل ترکیبی از گیتار آکوستیک و الکتریک است. دارای حفره‌های رزونانسی روی بدنه است که به آن گرمای صوتی بیشتری می‌بخشد و تا‌حدی امکان نواختن بدون آمپلی‌فایر را فراهم می‌کند. صدای این گیتارها نرم‌تر و گرم‌تر از مدل‌های بدنه توپُر است و بیشتر در سبک‌های جَز، بلوز و راک کلاسیک به کار می‌رود.
  • گیتار الکتریک بدنه توخالی: این نوع گیتار از نظر ساختار شباهت زیادی به گیتارهای آکوستیک دارد، اما به پیکاپ‌های الکتریکی هم مجهز شده است. بدنه‌ی کاملاً توخالی این ساز باعث ایجاد طنین گرم و طبیعی می‌شود، اما در ولوم‌های بالا، مستعد فیدبک (Feedback) است. به همین دلیل، بیشتر در سبک‌هایی مانند بلوز و جَز استفاده می‌شود.

سبک‌های گیتار الکتریک

بانویی در حال نواختن گیتار الکتریک در یک کنسرت

گیتار الکتریک در بسیاری از سبک‌های موسیقی کاربرد دارد و بسته به تنظیمات و تکنیک‌های مورد استفاده، می‌تواند صداهای متفاوتی تولید کند. این ساز به‌طور خاص در سبک‌های زیر جایگاه ویژه‌ای دارد:

  • راک
  • متال
  • بلوز
  • جَز

به جز سبک‌های مذکور که در آن‌ها گیتار الکتریک جزو سازهای اصلی محسوب می‌شود، سبک‌های دیگری نیز هستند که در زیرمجموعه‌ی سبک‌های گیتار الکتریک قرار می‌گیرند، اما این ساز در آن‌ها بیشتر نقش مکمل یا فرعی دارد. این سبک‌ها عبارتند از:

  • پاپ
  • هیپ‌هاپ
  • کانتری

بهترین برندهای گیتار الکتریک

چند گیتار برند گیبسون در کنار یکدیگر

انتخاب گیتار الکتریک مناسب می‌تواند به‌شدت بر تجربه‌ی نوازندگی و صدای نهایی تأثیر بگذارد. برندهای مختلفی در بازار وجود دارند که هرکدام با طراحی‌های خاص و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، به نوازندگان مختلف کمک می‌کنند تا صدای دلخواه خود را پیدا کنند. در این بخش به معرفی ۳ مورد از معتبرترین و بهترین برندهای گیتار الکتریک می‌پردازیم که هرکدام در دنیای موسیقی اعتبار زیادی دارند:

  • فندر (Fender): فندر یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین برندهای گیتار الکتریک در جهان است که به‌خاطر گیتارهای Stratocaster و Telecaster شهرت دارد. این برند آمریکایی از دهه‌ها پیش در صنعت موسیقی پیشگام بوده و گیتارهای آن به‌ویژه در سبک‌های راک، بلوز، پاپ و کانتری محبوبیت زیادی دارد.
  • گیبسون (Gibson): گیبسون یکی دیگر از برندهای برجسته و تاریخی در صنعت گیتار است که بیشتر به‌خاطر مدل‌های لس‌پال (Les Paul) شناخته می‌شود. گیتارهای گیبسون صدای غنی، گرم و سنگینی دارند و به‌دلیل طراحی‌های خاص و کیفیت ساخت بالا، در میان نوازندگان سبک‌های راک، متال و جَز بسیار محبوب هستند.
  • آیبانز (Ibanz): آیبانز یک برند ژاپنی است که به‌ویژه در میان نوازندگان متال و هارد راک بسیار محبوب است. گیتارهای آیبانز طراحی‌های مدرن و ابتکاری دارند و به‌خاطر کیفیت بالای ساخت، راحتی در نوازندگی و پیکاپ‌های قدرتمند شهرت دارند.

برترین نوازندگان گیتار الکتریک

تصویری از جیمی هندریکس در حال نواختن گیتار الکتریک

گیتار الکتریک همیشه یکی از ارکان موسیقی مدرن بوده و نوازندگان بزرگی در طول تاریخ توانسته‌اند با تکنیک‌های خاص و نوآوری‌های خود، مرزهای این ساز را گسترش دهند. این افراد نه‌تنها در نوازندگی، بلکه در تأثیرگذاری بر سبک‌های مختلف موسیقی و ایجاد الهام برای نسل‌های بعدی بسیار موفق بوده‌اند. برخی از برترین نوازندگان گیتار الکتریک در طول تاریخ موسیقی عبارتند از:

  • جیمی هندریکس
  • اریک کلپتون
  • جیمی پیج
  • کیت ریچاردز
  • جِف بِک
  • بی‌.بی.کینگ
  • و ادی ون هیلن

تجهیزات جانبی گیتار الکتریک

تصویری از یک گیتار الکتریک در کنار چند عدد پدال افکت

برای بهبود کیفیت صدای گیتار الکتریک، راحتی در نوازندگی و ایجاد انواع افکت‌های صوتی، تجهیزات جانبی گیتار الکتریک نقش مهمی ایفا می‌کنند. این تجهیزات علاوه بر اینکه به نوازنده کمک می‌کنند تا تجربه‌ی بهتری از نوازندگی داشته باشد، امکان ایجاد صدای منحصربه‌فرد و کنترل دقیق‌تر روی نت‌ها را نیز فراهم می‌آورند. تعدادی از تجهیزات جانبی پراستفاده و محبوب برای گیتار الکتریک عبارتند از:

  • آمپلی‌فایر: برای تقویت صدای گیتار
  • پدال‌های افکت: برای افزودن افکت‌های صوتی خاص به صدای گیتار
  • کابل گیتار: برای انتقال سیگنال از گیتار به آمپلی‌فایر 
  • پیک گیتار: ابزاری کوچک و ساده برای نواختن گیتار
  • رابط صوتی: برای ضبط صدای گیتار به‌صورت دیجیتال و اتصال به کامپیوتر
  • بند گیتار: برای حمل گیتار در حین نوازندگی
  • کاور و کیف گیتار: برای محافظت از گیتار در هنگام حمل‌و‌نقل
  • تیونر: برای تنظیم و کوک کردن گیتار

گیتار الکتریک، سازی قدرتمند و محبوب در دنیای موسیقی است که با ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان نوازندگانِ سبک‌های مختلف پیدا کند. در این مقاله، این ساز را از جنبه‌های گوناگون از جمله تاریخچه، اجزا، انواع، سبک‌ها و بهترین برندها مورد بررسی قرار دادیم. آشنایی با این نکات نه‌تنها به شما کمک می‌کند که در انتخاب ساز برای یادگیری موسیقی تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید، بلکه در فرآیند خرید گیتار الکتریک نیز انتخابی هوشمندانه‌تر داشته باشید.

اگر شما نیز از جمله دوستداران این ساز متفاوت و مدرن هستید، می‌توانید یادگیری آن را با دوره‌های مختلف آموزش گیتار الکتریک در سایت خنیاگر شروع کنید.