سنتور از سازهای اصیل موسیقی است که طرفداران بسیاری در بین مردم هنر دوست ایرانی دارد بطوری که همواره از آوای اعجاب انگیز آن استقبال می‌کنند. فارغ از استعداد و توانمندی نوازنده اگر اصول درست نواختن رعایت نشود نه تنها موسیقی دلنوازی به گوش نمی‌رسد بلکه ممکن است شخص نیز، این تناقض را برنتابد و سنتور نوازی را رها کند. اگر مایلید با زیروبم نکات تاثیرگذار بر نشستن پشت سنتور و در دست گرفتن مضراب در زمان سنتور نوازی آشنا شوید، مطالعه ادامه نوشتار به شما کمک شایانی می‌کند.
ایده‌آل ترین حالت نشستن برای سنتورنوازی
افراد بسیاری مایلند الفبای موسیقی را بیاموزند و با کسب مهارت در نواختن سنتور، زندگی مهیجی را برای خود خلق کنند اما باید دانست تنها علاقه و ذوق درونی کافی نیست بلکه کسب اطلاع از نحوه نواختن و تجربه آموزی در سبک نوازندگی می‌تواند سختی ها و شدائد را کم رنگ کند به طوری که آوای ماندگار در موسیقی ایران زمین رقم خورد.
خوشبختانه هنرمندان نام آوری در ایران حضور دارند تا افراد تازه‌کار، بتوانند با یادگیری مولفه‌های تاثیرگذار، ریشه و اصالت موسیقی را بشناسند. این اساتید همواره به شیوه خاصی از نشستن پشت سنتور تاکید دارند به طوری که فرد باید کاملا صاف و راست پشت ساز سنتور قرار گیرد عاوه بر آن که بهترین زاویه ساعد و بازو حدود ۹۰ درجه عنوان می‌شود، زمانی که مضراب ها ساکن بر روی سنتور هستند.
مضراب وسیله ای کارآمد برای سنتورنوازی است که بخش های اصلی آن، سر، ساقه، حلقه و دم هستند تا نوازنده بتواند مهارت خویش را با تصویر کشیدن نغمه های دلنشین به نمایش بگذارد.
اما نکات تاثیرگذار به همین جا ختم نمی‌شود، نوازنده می بایست انگشت سبابه را درون حلقه بگذارد، در حالی که قسمت روی میانه دم، شاهد قرارگیری انگشت شست باشد، دیگر انگشتان نیز وظیفه دیگری دارند به طوری که می بایست در زیر دم باشند. هنرمندان چیره دست، برای نواختن نغمه های خاص و مطلوب از مچ و ساعد جهت ضربه زدن مضراب ها، بهره می‌گیرند در حالی که نمی توان منکر جایگاه تاثیر گذار مچ دست شد.
اشتباهات رایج در ابتدای مسیر یادگیری سنتور نوازی
یکی از اشتباهات رایجی که برخی از افراد در ابتدای مسیر یادگیری سنتور نوازی انجام می‌دهند، استفاده از ساعد و یا انگشتان زیر دم، برای زدن مضراب است که در رمزگشایی مهارت، موانعی جدی ایجاد می‌کند. تمرکز بر استفاده از مچ، می‌تواند درخشش بی نظیری را به ارمغان آورد، بهتر است برای نواختن مضراب فرد رفته رفته بیاموزد از الگوی حرکت فنر الهام گیرد به طوری که می توان شاهد ارتفاع دو چندانی در زمان برخورد ضربه به سطح صدا ده نیز بود، که فرود در فواصل ۱۰ الی ۱۵ سانتی متری به وقوع می‌پیوندد.
هنرجویان مبتدی ممکن است از عملکرد این اتفاق هوشمندانه مطلع نباشند اما با مشاهده کارایی خیره کننده به این نتیجه خواهند رسید که چنین رخدادی می‌تواند به انتشار و شنیدن نغمه های دلنشین منجر شود.
زمانی نوازنده از پیمودن مسیر آموزشی خویش خرسند است این نکات ظریف اما تاثیرگذار را به خوبی رعایت کند. همچنین میبایست شخص بر بدن خویش نیز مسلط باشد به طوری که نیاز است قبل از زدن ضربه، هرگونه تنش را از خود دور کرده و با عضلاتی آزاد و آرام به نوازندگی مشغول شود تا حرکاتی سبک، راحت و نرم دیده شود. هرگونه انقباض در عضلات دست، شانه و گردن می‌تواند بر خلق فضای خاص آوایی تاثیر گذار باشد.
موارد تاثیرگذار بر کیفیت آواهای سنتور
سنتورنوازی یک هنر ارزنده است که می تواند ساعات طولانی، لذت بی حصری را برای شنونده و نوازنده به همراه آورد، بنابراین نیاز است هنرجویان مبتدی از همان نخستین روزهای آموزش، در فضایی عاری از استرس و اضطراب به تمرین بپردازند تا مهارت و توانمندی بهتر به نمایش درآید و شاهد طراوت آوا های فاخر بود.
اساتید برای پیشگیری از درگیری با انقباض و مشکلات این چنینی، توصیه می‌کنند هنرجویان قبل از شروع سنتور نوازی، تمارینی را جهت تقویت دست ها انجام دهند تا شاهد تقویت مچ ها بدون زحمت و با نتایج چند برابری باشند. به یاد داشته باشید که عادت به چنین تمارینی فقط در ابتدای مسیر آموزش کافی نیست بلکه میبایست تبدیل به برنامه روتین و ثابت گردد. همچنین لازم به تاکید است که رعایت استانداردِ نشستن پشت سنتور از جمله مواردی است که در طولانی مدت عمر نوازندگی شما را تضمین می‌کند.
دیگر نکات تاثیرگذار بر کاربرد درست مضراب سنتورنوازی
اگر مایلید شاهد فاصله استاندارد مضراب از خرک باشید، باید بدانید که حالت استاندارد حدود ۴ تا ۵ سانتیمتر عنوان گردیده به طوری که در زمان استراحت می‌توان شاهد امتدادی حدود ۱۰ الی ۱۵ سانتیمتری، دست هنرمند از سنتور بود. برای تفهیم بهتر و تسلط بر زیر و بم آن بهتر است بدانید که باید، دم و حلقه در بین فواصل سر انگشتان تا بند اول انگشتان قرار گیرند، اشتباهات ساده ای مانند قرار دادن انگشتان دست خارج از حلقه و دم می تواند چالشی ایجاد کند. همچنین برخی از افراد در ابتدای مسیر آموزش از اعتدال خارج شده و انگشتان دست را بیش از حد داخل می‌برند که می‌تواند محدودیت‌های جدی را ایجاد کند.
سنتور نوازان قهار همواره تاکید بر گرفتگی صدای نزدیک به خرک دارند بنابراین از التزامات تاثیرگذار برای پیمودن گام های آموزشی و کسب مهارت، تمرکز بر عدم اصابت برخورد مضراب به خرک ها است. ایده آل ترین حالت نواختن به گونه ای است که مضراب ها، در حد فواصل خرک ها و پوزیسیون نواخته گردند.
بهترین مضراب برای سنتور نوازی کدام است
نواختن هنرمندانه سنتور فارغ از سرمایه‌گذاری ارزشمند بر وقت و استعداد است، اساتید معتقدند کاربردِ درست مضراب و استفاده از مضراب های بی نمد یا لخت مهم است.
از دیگر آفات رایج بر کیفیت صدا، استقبال از مضراب‌های نمد پیچ است که می‌تواند با انسداد صدا، نغمه‌های این ساز جذاب و جادویی را به آوای پیانو یا دیگر سازها نزدیک کند. چنین توصیه‌ای مبنی بر عدم استفاده از نمد نیست بلکه با کاهش صدای زنگ و آزاردهنده نتایج درخشانی به همراه دارد اما باید دانست ضخامت ایده‌آل به گونه‌ای است که بتواند مقابله خوبی نسبت به صدای چوب و سیم ایجاد کند. بهتر است در انتخاب مضراب، تناسب با قدرت و اندازه دست هنرجو نیز فراموش نگردد، مشاهده تسلط کافی بر جغرافیای ساز و مفاهیم تاثیرگذار نیز الزامی است.
اگر سری به نت نویسی آثار سنتور نوازی بزنید، می توانید شاهد دو علامت ^ و x باشید که به ترتیب بیانگر دست راست و ضربه همزمان دو دست یا مضراب جفت هستند.
متاسفانه علاقه وافر افراد مختلف، به آموختن موسیقی به ویژه سنتور سبب شده است بدون کسب اطلاعات دقیق و درک الزام برخی تمارین تاثیر گذار، تنها وقت خویش را صرف آموزش جزئیات پیچیده کنند. اساتید صاحب نظر همواره توصیه می کنند، گروه تمرین های تسلط بر مضراب خارج از سنتور را قبل از جلسات آموزش انجام دهند به طوری که میبایست قبل از هر اقدامی و پیش از نواختن مضراب ها روی سنتور باشد.
تسلط کافی در سنتور نوازی، تقویت دست ها و دقت، در حال برخورد مضراب روی سنتور نیز بدست می آید و یکی از موارد مهم، نشستن پشت سنتور است که باید درست رعایت شود. معمولاً هنرجویان حوله روی سنتور قرار می‌دهند و سپس مفاهیم و تکنیک ها را اجرا می کنند.
مزایا تمرین آموزش سنتور
- سنتور نوازی قدرتمندانه تنها محدود به ذوق و توانمندی ذاتی نیست بلکه تقویت مچ ها می تواند کیفیت آواهای برخاسته را تضمین کند که با این تمارین، امیدواری دوچندانی حاصل می شود.
- هنرجو رفته رفته با عبور از آموزش الفبای موسیقی می تواند توانمندی کسب کند حتی بدون دیدن سیم ها و خرک تا نه تنها جای نت ها را حدس بزند بلکه هنرنمایی قهارانه نیز داشته باشد.
- تمارین پیوسته سنتور نوازی و رعایت استانداردِ نشستن پشت سنتور، گاهی آزاردهنده می شود اما کاربرد نرم افزار آموزش سنتور، سختی ها و شدائد را کمرنگ می کند که بی ارتباط با استفاده از حوله نیست.