برای یادگیری هر زبانی، ابتدا می بایست الفبای آن را یاد گرفت. نت خوانی سنتور نیز به عنوان الفبای موسیقی، برای نواختن سنتور از جمله نکات بسیار حائز اهمیتی به شمار می آید. به واقع اگر شما بخواهید به خوبی سنتور بنوازید؛ می بایست پیش از هر مسئله دیگری، به فکر آموزش نت خوانی سنتور باشید. دانستن یک سری اصطلاحات در همان وهله نخست به شما می کند تا با الفبای موسیقی، بیش از پیش آشنا شوید. نت خوانی سنتور، یکی از همان اصطلاحات است.
منظور از نت خوانی سنتور، به عنوان یکی از سازهای موسیقی ایرانی، علاماتی هستند که به وسیله آن ها، صداها را ثبت می کنیم. به واقع صدایی که از سنتور خارج می شود؛ یک صدای بسیار گوش نواز و دلنشین و بسیار خوش ریتم است. به جهت بهره مندی از این صدای خوش ریتم و خوش آهنگ، می بایست نت خوانی سنتور را به طور کامل فراگرفت. سپس آنقدر آن ها را تمرین و تکرار کرد تا ملکه ذهن شما گردند.
آشنایی با اصول اولیه نت خوانی
اگر به فکر آموزش نت خوانی سنتور و نواختن با این ساز ایرانی هستید؛ بایستی با اصطلاحات اولیه آن آشنا باشید. در زیر به برخی از این اصول اشاره می شود که توجه شما را به آن جلب می کنیم:
خط حامل
اولین اصطلاحی که بایستی با آن آشنا شوید؛ خط حامل است. منظور از خط حامل در نت خوانی سنتور ۵ خط موازی و مساوی هستند که نت ها را روی آن ۵ خط می نویسند. در خصوص چگونگی شمارش خطوط حامل نیز، باید یادآور شد که آن ها را از پایین به بالا می شمارند. نت های موسیقی را هم از سمت چپ به راست در بین این خطوط ۵ گانه حامل می نویسند. پس بهتر است با خطوط حامل آشنا باشید تا بتوانید به نت خوانی سنتور روی آورید.
نت
دومین اصطلاح، خود واژه نت می باشد. نت به واقع همان علامت های موسیقی در ساز سنتور به شمار می آید که شما درصدد یادگیری آن هستید. اسم این علامت ها که از روی خط حامل، باید روی کاغذهایی نوشته شود؛ نت نام دارد. به واقع باید نت ها را ابتدا روی کاغذ نوشت و آن ها را به هنرجویان تحویل داد. این نت ها را آنقدر باید تمرین و تکرار و حفظ کرد تا بتوان به خوبی سنتور نواخت.
تعداد نت های موسیقی
به طور کلی در نظر داشته باشید که تعداد نت های موسیقی، ۷ تا هستند. اگر بخواهیم آن ها را به ترتیب نام ببریم؛ بایستی آن ها را این گونه نام برد: (دو، رِ، می، فا، سُل، لا، سی). به جزء نت های «می» و «فا» مابقی نت ها، هر کدام سه بار تکرار می شوند. این دو نت (می و فا) هر کدام ۴ بار تکرار می شوند. بنابراین به طور کلی ما ۲۳ صدا یا نت در موسیقی سنتور داریم. حال ممکن است این سوال پیش آید که برای شناختن این نت ها، باید چه کار کرد؟ پس باید با اصطلاح جدیدی آشنا شویم. در ادامه به معرفی آن پرداخته می شود.
کلید سُل
اصطلاح جدیدی که در خصوص آن می خواهیم صحبت کنیم. کلید یا کلید سُل است. همان اصطلاحی که به ما در شناختن نت های موسیقی سنتور بر روی خطوط حامل کمک می کند. چون روی خطوط حامل، علامتی ظاهر می شود که به آن کلید گفته می شود. کلید سل، همان نتی است که روی خط دوم نوشته می شود. بنابراین ما اگر نت سل را بشناسیم؛ به واسطه تعیین آن روی خط حامل، می توانیم سایر نت های دیگر را به ترتیب بشناسیم. با این اوصاف کلید سل می تواند به ما در شناختن نت ها، کمک بسیار زیادی کند. دلیل این فرآیند نیز، همان ترتیب نت های موسیقی است که از قاعده خاصی پیروی می کنند. بنابراین طبق ترتیب، اگر ما نت سل را بشناسیم که همان نتی است که روی خط دوم حامل نوشته می شود. می توان محل سایر نت های دیگر را از هم بازشناخت.
ضرب
اصطلاح بعدی در نت خوانی سنتور، ضرب می باشد که نام دیگر آن سیاه می باشد. این اصطلاح از آنجایی نشات گرفته است که نوع کشش صداها در آموزش سنتور، یکسان نیست و به صورت متفاوت است. به گونه ای که ممکن است گاهی متوجه طولانی بودن یک نت یا سریع و بلافاصله قطع شدن یک نت شویم. در واقع آن مقدار مشخصی از کشش صداها در نت خوانی سنتور را به آرام قدم برداشتن سربازها، تشبیه کرده اند. به این صورت که به فاصله هر قدمی که آن ها بر می دارند؛ یک ضرب می گویند.
بنابراین در نت خوانی سنتور، آن نتی را که شما با سیاه می نویسید؛ به واقع می بایست به اندازه یک ضرب یا همان یک قدم سربازان کشش لازم را داشته باشد. در این خصوص ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در صورت نوشتن دو ضرب، بایستی دایره نت سیاه را به صورت توخالی و سفید بکشید.
به واسطه همین ضرب ها و نت هاست که می توان اقدام به نت خوانی سنتور کرد. البته این فرآیند، نکات بسیار ریز و درشت دیگری را هم دارد که در این مختصر ذکر آن ها نمی گنجد.
نواختن اصولی پس از یادگیری نت خوانی سنتور
پس از یادگیری نت خوانی سنتور و حفظ کردن آن ها، رفته رفته می توانید گام های رو به جلویی برای نواختن سنتور بردارید. چرا که وقتی که با الفبای موسیقی آشنا شدید؛ می توانید به واسطه آن ها شروع به نواختن کلمات و جملات و عبارات مختلف کنید. در این خصوص، بایستی تکرار و تمرین بسیار زیادی کنید. چرا که نواختن سنتور به عنوان یک ساز موسیقی، در وهله نخست کار ساده ای نیست. اما در صورتی که با این الفبای موسیقی و به تعبیری دیگر با نت خوانی سنتور آشنا شدید؛ نواختن آن برایتان ساده می شود. به همین جهت است که نت خوانی سنتور برای هر یک از هنرآموزان، از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. چون اولین گام رو به جلو پیش روی آن ها برای آموزش نواختن سنتور است.