پیانو از آن سازهایی‌ست که با آن می‌توان انواع و اقسام موسیقی‌ها را اجرا کرد؛ از کلاسیک گرفته تا جز، بلوز، پاپ، راک و حتی موسیقی اصیل و سنتی ایرانی. بی‌دلیل نیست که به پیانو ساز مادر می‌گویند. اما اگر بخواهیم نوازندگی پیانو را در یکی از این سبک‌ها یاد بگیریم، آیا باید آموزش منحصر به همان سبک را ببینیم؟ آیا باید ساز متفاوتی داشته باشیم؟ مسیر یادگیری برای نوازندگی پیانو در هر کدام از سبک‌های موسیقی چیست؟
در این مطلب به تمام این موارد می‌پردازیم.
آیا برای نوازندگی پیانو در سبک‌های متفاوت، نیاز به ساز متفاوتی داریم؟
نه. پیانو فقط یک ساختار دارد و پیانوهای متفاوتی برای نوازندگی در سبک‌های مختلف نداریم. در واقع با همان پیانویی که کلاسیک می‌نوازیم، می‌توانیم راک هم بنوازیم. با همان پیانویی که جز آمریکایی می‌نوازیم می‌توانیم پاپ ایرانی هم بنوازیم. پس برای یادگیری پیانو به هر سبکی که به آن علاقمند هستید، کافی‌ست فقط یک پیانو داشته باشید و آگاه باشید که آکوستیک، دیجیتال، دیواری یا رویال بودن آن تاثیری در موسیقی‌ای که می‌توانید با آن اجرا کنید ندارد.
آیا برای یادگیری نوازندگی پیانو در سبک‌های مختلف، از همان ابتدا باید آموزش متفاوتی ببینیم؟
نه. برای یادگیری نوازندگی پیانو، در ابتدا باید یک مسیر عمومی را طی کنیم. این مسیر یادگیری برای تمام سبک‌های نوازندگی پیانو یکسان است و مطالبی که در این مدت یاد می‌گیریم کاملاً عمومی و مشترک است. تفاوتی ندارد که دوست داریم پیانوی کلاسیک بنوازیم یا جز یا ایرانی یا بلوز. قدم اول یادگیری پیانو برای همه هنرجوهای مبتدی، یکسان و مشترک است.
قدم اول برای یادگیری پیانو برای هنرجوی مبتدی چیست؟
خب، این مسیر عمومی و مشترکی که از آن حرف می‌زنیم چیست؟ در شروع مسیر یادگیری پیانو، بدون توجه به اینکه در نهایت می‌خواهیم چه سبک یا چه نوع موسیقی را اجرا کنیم، باید یاد بگیریم پیانو چگونه کار می‌کند، کلیدهای سیاه و سفید پیانو چه کار می‌کنند و تفاوت آنها با هم چیست؟ مطالبی که در تئوری موسیقی یاد می‌گیریم روی پیانو چگونه اجرا می‌شوند؟ مثلا نت‌های موسیقی روی پیانو کجا هستند، یا گام‌های مختلف روی پیانو چطور اجرا می‌شود؟ آکوردها را چطور باید روی پیانو اجرا کنیم؟
در همین اولین قدم باید یاد بگیریم چطور پیانو را بنوازیم. باید دستانمان کار کردن با پیانو را یاد بگیرند. دست چپ و دست راست را تمرین دهیم تا به هماهنگی کامل بین آنها برسیم و هر دو دست به خوبی بتوانند هر نوع موسیقی را به هر پیچیدگی اجرا کنند.
همچنین باید چشم‌ها و قدرت نت‌خوانی یا اصطلاحاً دشیفر را تربیت و تقویت کنیم. باید بتوانیم به راحتی به نت‌ها نگاه کنیم و هرچه می‌بینیم را به سادگی با دست‌ها اجرا کنیم. این یعنی هماهنگی کامل بین دست‌ها و چشم‌ها.
پاها را نباید فراموش کرد. نوازندگی پیانو مانند رانندگی‌ست. به هماهنگی کامل بین چشم‌ها و دست‌ها و پاها نیاز دارد. در نوازندگی پیانو باید بتوانیم با پدال‌های آن به درستی کار کنیم و در مواقع لازم پدال‌ها را بگیریم و رها کنیم. پس باید کار کردن با پاها را نیز یاد بگیریم و به هماهنگی کامل بین چشم و دست و پا برسیم.
زمانی که مطالب تئوری موسیقی را به خوبی روی پیانو پیاده کردیم و از نظر فیزیکی و بدنی نیز کاملا با پیانو آشنا شدیم و توانستیم به سادگی هر نوع تمرین یا موسیقی را با پیانو اجرا کنیم، می‌توانیم شروع کنیم و سبک مورد علاقه‌مان را یاد بگیریم.
اولین قدم برای یادگیری نوازندگی پیانو چقدر طول می‌کشد؟
البته که یادآوری می‌کنیم کلاً سوالاتی از این دست که «یادگیری موسیقی چقدر طول می‌کشد؟» سوالات درستی نیستند. یادگیری موسیقی کاملا وابسته به کیفیت و تداوم تمرینات هر هنرجو است و یک مسیر و مطالب یکسان را یک هنرجو ممکن است طی شش ماه یاد بگیرد و هنرجوی دیگر طی هشت ماه. پس بیش از اینکه نگران مدت‌زمان یادگیری باشید، باید به کیفیت تمرین و تمرکز روی یادگیری توجه کنید.
اما به هر حال برای اینکه این سوال را بی‌پاسخ نگذاشته باشیم، می‌توانیم به طور حدودی بگوییم که این مسیر اولیه و عمومی در یادگیری پیانو که برای تمامی سبک‌ها مشترک و عمومی است، تقریباً ۲ تا ۳ سال طول می‌کشد. یعنی اگر شما روزانه تمرینات با کیفیت و با تمرکز داشته باشید، احتمالا بعد از ۲ تا ۳ سال به تمام مطالب و تکنیک‌هایی که نیاز دارید مسلط هستید و آماده‌اید که وارد سبک مورد علاقه خود شوید.
در قدم‌های اول یادگیری نوازندگی پیانو، با سبک‌ها هم آشنا می‌شویم؟
بله قطعاً. اگر معلم موسیقی شما کارش را خوب بلد باشد و کاملاً با برنامه‌ریزی و حساب‌شده به شما آموزش دهد، در این مدت تمرینات و قطعات مختلفی از سبک‌های مختلف را به شما آموزش می‌دهد تا با فضای سبک‌های مختلف آشنا شوید و یاد بگیرید که هر سبک چه تفاوت‌هایی با سبک‌های دیگر دارد.
مثلا آقای رامین بهنا که بهترین معلم پیانو در ایران است، در آموزش پیانوی خود در خنیاگر یک روش کاملا حساب‌شده و دقیق را برای آموزش پیانو تهیه کرده است که هنرجو را در این مسیر با تمامی مطالب تئوری موسیقی، تکنیک‌های مختلف نوازندگی، تمرینات مختلف و آهنگ‌های مختلف از سبک‌های متفاوت آشنا می‌کند. یک هنرجوی مبتدی می‌تواند کاملا از صفر و بدون نیاز به هیچ دانش یا تجربه قبلی در موسیقی، با آموزش‌های پیانو خنیاگر، یادگیری پیانو را آغاز کند و کاملا آماده شود تا در سبک مورد علاقه‌اش نوازندگی کند.
بعد از اینکه آموزش عمومی پیانو را تمام کردیم چه می‌شود؟
اگر خوب تمرین کنیم و تمرینات با کیفیت و با تمرکز داشته باشیم، با طی کردن این مسیر مهارت بسیار خوبی در نوازندگی پیانو پیدا کرده‌ایم. حالا وقت این است که وارد دنیای نوازندگی پیانو در سبک مورد علاقه‌تان شویم. یادگیری نوازندگی پیانو در سبک‌های مختلف، روش آموزشی متفاوت با دوره عمومی پیانو دارد. یادگیری سبک‌ها، بیش از اینکه وابسته به تکنیک‌ها باشد، به تئوری موسیقی وابسته است.
شما در دوره عمومی یادگیری پیانو، یاد گرفته‌اید که چطور نوازندگی کنید، با سرعت‌های پایین یا بالا بنوازید، آکوردها را به خوبی اجرا کنید، دست راست و چپ را تمرین داده‌اید و از نظر فیزیکی عضلات شما کاملا با پیانو هماهنگ شده است. حالا در یادگیری سبک مورد علاقه‌تان، سوال اصلی این است «چه چیزی» را باید اجرا کنید. شما تا حد بسیار خوبی «چطور» اجرا کردن را بلد هستید.
پس حالا باید یاد بگیرید که در سبک مورد علاقه شما، از چه آکوردهایی استفاده می‌شود؟ از چه گام‌هایی استفاده می‌شود؟ چه ریتم‌هایی منحصر به سبک مورد علاقه شماست؟ آهنگ‌ها و قطعات سبک مورد علاقه شما چه ویژگی‌هایی دارد و چه تفاوتی با سبک‌های دیگر دارد؟ چطور می‌توانید در سبک مورد علاقه‌تان بداهه‌نوازی کنید؟
این‌ها مطالبی هستند که وقتی داریم نوازندگی پیانو را در سبک مورد علاقه‌مان می‌آموزیم باید به آنها بپردازیم و یادشان بگیریم.
برای یادگیری تئوری موسیقی به چه آموزشی نیاز داریم؟
برای یادگیری و تسلط بر مطالب تئوری موسیقی، بهتر است ابتدا الفبای موسیقی را بیاموزید. سپس وارد دوره سلفژ شوید و پس از تسلط کامل بر مطالب سلفژ، دوره تربیت شنوایی را بگذرانید. با یادگیری و تسلط بر این مطالب، شما سنگِ بنای بسیار محکم، اصولی و درستی را برای مسیر یادگیری موسیقی خود گذاشته‌اید و می‌توانید مطمئن باشید که به زودی موزیسین کاملا قابل اعتمادی خواهید شد. تمامی آموزش‌های تئوری موسیقی مورد نیاز برای یادگیری پیانو در خنیاگر وجود دارد و شما هیچ نگرانی‌ای بابت پیدا کردن معلم یا کلاس‌های پر هزینه تئوری موسیقی نخواهید داشت.
آموزش و یادگیری نوازندگی پیانو در سبک کلاسیک
سبک کلاسیک قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین شیوه نوازندگی پیانو است. در موسیقی کلاسیک، تمامی مبانی تئوری موسیقی و تمامی تکنیک به درستی و کاملا اصولی اجرا می‌شود و به هنرجویان ساز پیانو در هر سبکی توصیه می‌شود که حتماً سبک کلاسیک را بیاموزند. یاد گرفتن پیانو کلاسیک در واقع یاد گرفتن اصول و ریشه‌هاست و بعداً در شناخت و نوازندگی هر سبک دیگری می‌تواند به هنرجوی پیانو کمک کند. پس از یادگیری پیانو کلاسیک غافل نشوید و حتماً تمرینات و قطعات کلاسیک را با دقت اجرا کنید.
یادگیری نوازندگی پیانو در سبک‌های جز و بلوز
سبک‌های جز و بلوز بسیار وابسته به هارمونی و ریتم هستند. آکوردهای بسیاری هستند که منحصر به این دو سبک هستند و با نواختن آن آکوردها کاملا فضای موسیقایی جز و بلوز شکل می‌گیرد. همچنین این دو سبک ریتم‌های مخصوصی نیز دارند که با یادگیری این ریتم‌ها و جمله‌بندی‌ها و استفاده از آکوردهای مخصوص این سبک‌ها، شما کاملا به فضای موسیقایی جز و بلوز رسیده‌اید. در جز و بلوز بداهه‌نوازی نیز بسیار اهمیت دارد. برای بداهه‌نوازی در این سبک‌ها باید ابتدا با هارمونی و ترکیب آکوردها و ریتم‌ها و جمله‌بندی‌های مخصوص این سبک‌ها آشنا شوید تا بتوانید در لحظه این‌ها را در ذهنتان مرتب کنید و کنار هم بچینید تا به یک بداهه‌نوازی زیبا و جذاب دست پیدا کنید.
برای یادگیری نوازندگی پیانو در سبک‌های جز و بلوز، حتماً باید ابتدا مسیر عمومی یادگیری پیانو را طی کنید. رامین بهنا در مسیر آموزش پیانو در خنیاگر، به خوبی این مسیر عمومی یادگیری پیانو را آموزش داده و نکته‌های بسیار مفیدی در مورد سبک‌های جز و بلوز نیز بیان کرده که شما را برای ورود به دنیای جز و بلوز آماده می‌کند.
نوازندگی پیانو در سبک‌های پاپ و ایرانی
سبک‌های پاپ و ایرانی در نوازندگی پیانو بیشتر وابسته به ملودی است. البته نباید کاربرد آکوردها را نیز در سبک پاپ نادیده گرفت. برای نوازندگی پیانو در سبک پاپ باید به آکوردهای آن مسلط شد و همچنین تسلط خوبی بر نوازندگی ملودی پیدا کرد. پس می‌بینید که اینجا هم مطالب تئوری مهم می‌شود و لازم است که هنرجو یاد بگیرد از چه آکوردها و ملودی‌هایی باید استفاده کند تا فضای موسیقی پاپ را با پیانو ایجاد کند. در آموزش پیانو خنیاگر تمرینات بسیار جالبی از سبک پاپ آمده است.
اجرای موسیقی سنتی و اصیل ایرانی با پیانو بر مبنای دستگاه‌های موسیقی انجام می‌شود و هنرجو باید در ابتدا به دستگاه‌های موسیقی ایرانی و گوشه‌ها و آوازها مسلط باشد و سپس یاد بگیرد که چطور آن مطالب را روی پیانو اجرا کرد. آقای مهران مهرنیا در خنیاگر آموزش جذاب و جالبی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی دارد به نام «شرح ردیف دستگاهی موسیقی ایران». با مشاهده این مجموعه شما با دستگاه‌های موسیقی ایرانی آشنا می‌شوید و مطالب این دوره آموزشی برای نوازندگی پیانو در سبک اصیل ایرانی لازم و ضروری است.
تغییر کوک پیانو برای نوازندگی در سبک اصیل و سنتی ایرانی
در موسیقی سنتی و اصیل ایرانی به سه‌چهارم پرده یا اصطلاحاً کُرُن و سُری نیاز داریم. این نت‌ها به طور معمول در پیانوها نیست و باید کوک پیانو را کمی تغییر دهیم. برای این کار لازم است ابتدا پیانویی داشته باشید که امکان تغییر کوک را داشته باشد. پیانوهای گرند رویال، پیانوهای دیواری و آپ‌رایت و بعضی از مدل‌های پیانوهای دیجیتال امکان تغییر کوک را دارند. برای تغییر کوک پیانوی خود یا حتی کوک کردن کامل آن بهتر است از یک متخصص کوک پیانو کمک بگیرید.
جمع‌بندی نهایی
تفاوتی نمی‌کند به چه سبکی از نوازندگی پیانو علاقمند هستید؛ در ابتدا باید یک مسیر آموزشی عمومی را طی کنید و دانش و مهارت‌های اولیه پیانو را بیاموزید. تنها پس از طی کردن این مسیر است که می‌توانید سبک مورد نظر خود را یاد بگیرید. آموزش‌های پیانوی خنیاگر، بهترین مسیر یادگیری عمومی پیانو را به شما می‌دهد.
برای شروع یادگیری پیانو، این ساز خوش‌صدا و چالش‌برانگیز آماده هستی؟ اگر همین حالا شروع کنی و نکات مهم را رعایت کنی، در مدت شش ماه به یک نوازنده‌ی مسلط تبدیل خواهی شد.