در حدود سال ۱۷۰۰ میلادی در شهر پادووای ایتالیا یک سازنده‌ی ساز کلاویکورد و هارپسیکورد به نام بارتولومئو کریستافوری، برای بالابردن توان اجرایی هارپسیکورد، طرح اولیه‌ی پیانو را پایه‌‌ریزی کرد. ساز پیانو که در ابتدا ابداعی تازه بود تا نزدیک به یک دهه ناشناخته ماند و استقبال چندانی از آن نشد. تا این که در سال ۱۷۱۱ مقاله‌‌ی یک نویسنده‌ی ایتالیایی درباره‌ی پیانوی جدید با تمرکز بر دیاگرام مکانیزم پیانو منتشر شد. سازندگان ساز، بر اساس این مقاله که بعدها به زبان آلمانی ترجمه و منتشر شد، کار خود را روی ساخت ساز جدید که فورته‌پیانو نام گرفت آغاز کردند.
کوشش سازگران، به مرور زمان به ایجاد شکل امروزی پیانو انجامید و پیانوی امروزی یا پیانوی مدرن از نیمه‌های سده‌ی نوزدهم میلادی جای خود را در موسیقی پیدا کرد.
هارپسیکورد
ساختمان و صدای پیانوی اولیه شبیه به هارپسیکورد بود. هارپسیکورد که در فرانسه به کلاوسن و در ایتالیا به چمبالو شناخته می‌شود، ساز محبوب و پرکاربرد دوره‌ی رنسانس و باروک است و از مهم‌ترین سازهای آن دوران به شمار می‌رود.
فرق هارپسیکورد و ساز پیانو
روند صدادهی هارپسیکورد این گونه است که فشردن شستی‌ها، با میانجی‌گری بازوهای مکانیکی داخل ساز، به جنباندن مضراب‌های کوچکی می‌انجامد که سیم‌ها را می‌لرزانند؛ چیزی شبیه به مضراب عود.
اما در پیانو، فشردن کلاویه‌ها، فرود آمدن مضراب بر سیم را به شکل چکشی در پی دارد؛ مثل مضراب سنتور.
دیگر تفاوت مهم پیانو با هارپسیکورد این است که شدت صدای حاصل از فشرده شدن یک کلاویه در هارپسیکورد، یک اندازه است. اما فشار ملایم یا قوی به کلاویه‌ی پیانو، منجر به ایجاد صدایی متناسب با شدت فشار بر کلاویه است.
این ویژگی پیانو را به سرعت مورد توجه آهنگسازان قرن هجدهم میلادی قرار داد.
ساز پیانو اولیه
ویژگی اجرای نت‌ها با حجم صدایی گوناگون انگیزه‌‌ی نامگذاری این ساز جدید به گراوی چمبالو کل پیانو ا فورته شد. یعنی هارپسیکورد بزرگ با صدای ملایم و قوی. پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی قوی در موسیقی کاربرد دارند. وسوسه‌ای استفاده از چنین امکانی در اجرای موسیقی، نوازندگان هارپسیکورد را به سمت نواختن پیانو سوق داد.
ساز پیانو امروزین
کلاویه‌های پیانو که شستی‌های تولید صدا هستند، پیش‌تر از جنس عاج فیل یا استخوان حیوانات ساخته می‌شدند. در یک روند تکرارشونده، ترکیبی از کلاویه‌های سفید و کلاویه‌های سیاه بر روی پیانو گسترده شده‌اند. این کلاویه‌ها امروزه از جنس کائوچو و موادی نظیر آن ساخته می‌شوند.
پیانوهای امروزی ۸۸ کلاویه دارند که این نت‌ها، دامنه‌ی صدایی در ۷ اکتاو را تشکیل می‌دهند. این گستره‌ی تنوع در صدای نت باعث می‌شود که تنوع در موسیقی نواخته شده با پیانو بالاتر از دیگر سازها باشد.
انواع ساز پیانو
به طور کلی امروزه پیانو را در دو دسته‌ی آکوستیک و الکتریک می‌توان یافت. تفاوت این دو گونه در نوع صدادهیشان است؛ پیش‌تر مطلبی با عنوان تفاوت پیانو آکوستیک و دیجیتال نوشته‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را مطالعه کنید.
اما به طور مختصر می‌توان گفت که در پیانوی آکوستیک، صدا در اثر برخورد چکش بر سیم و ارتعاش آن ایجاد می‌شود. اما در پیانوی الکتریک، این جریان الکتریکی است که صدا را تولید می‌کند.
از انواع پیانوی آکوستیک می‌توان پیانوی دیواری و گرندپیانو را نام برد.
پیانوی گرند یا گرند پیانو (Grand Piano) گفته می‌شود که به اشتباه با نام «پیانو رویال» هم شناخته می‌شود، طولی نزدیک به دو متر دارد و دارای درِ بزرگی‌ست که برای هرچه بهتر شدنِ صدای ساز، در هنگام نواختن پیانو، آن را نیمه‌باز می‌کنند.
هم‌چنین پیانوی دیواری (upright) نوع دیگری از پیانوی آکوستیک است که حجمی کوچک‌تر از گرندپیانو دارد و به خاطر تخت بودن پشتش، می‌شود آن را به دیوار تکیه داد و نواخت. پیانوی دیواری در فضاهای کوچک‌تر کاربرد دارد.
انواع دیگری از پیانو مثل پیانوی چهارگوش (square grand) و پیانوی اسپینت (spinet piano) هستند که امروزه منسوخ شده‌اند.
پیشینه پیانو در ایران
در سال ۱۸۰۶ میلادی ناپلئون بناپارت، پیانوی سفیدرنگی به دربار فتحعلیشاه قاجار هدیه کرد. این گونه پای نخستین پیانو به ایران باز شد. اما هیچ یک از نوازندگان چیزی از نواختن پیانو نمی‌دانستند. این بود که تا سال‌ها به عنوان یک مبلمان دکراتیو در تالار سلطنتی قرار گرفته بود.
بعدها ناصرالدین شاه در سفر به پاریس در سال ۱۸۷۳ میلادی، در بازدید از یک نمایشگاه پیانو، به یاد پیانوی اهدایی ناپلئون به جد تاجدارش، چهار دستگاه پیانو سفارش داد که چند ماه بعد به ایران رسید.
نخست محمد صادق خان سرورالملک، نوازنده‌ی سنتور دربار به نواختنش همت گمارد و شیوه‌ای در نواختن دستگاه‌های ایرانی با پیانو کشف کرد. او را باید نخستین نوازنده‌ی پیانو در ایران به شمار آورد. سرورالملک مدتی به دختران ناصرالدین شاه نواختن پیانو را آموخت.
آموزش ساز پیانو
پیانو را امروزه در همه جای جهان می‌توان یافت. این ساز دیگر در انواع سبک های موسیقی جای خود را باز کرده است و آهنگسازان از آن بهره‌ها می‌گیرند.
یکی از راه‌های یادگیری نواختن پیانو، آموزش از راه دور است. این شیوه‌ی نو که روز به روز طرفداران بیش‌تری به خود جذب می‌کند، در ایران هم مخاطبان خود را دارد. خنیاگر که رسانه‌ی آموزش موسیقی از راه دور است با بهره‌گیری از تجربیات رامین بهنا در زمینه‌ی آهنگسازی، نوازندگی و آموزگاری، مجموعه‌ای ارزشمند در آموزش پیانو ارائه کرده است. این مجموعه که با کیفیت بالای فنی و هنری تهیه شده است، به علاقمندان ساز پیانو توصیه می‌شود.
نوای دل‌نشین پیانو با درک و دریافت موسیقی عجین شده. آموزش پیانو در خنیاگر شامل جلسات رایگانی است که با انجام تمرینات آن، می‌توانید در مورد ادامه‌ی مسیر، بهتر تصمیم‌گیری کنید.