در یادگیری و نواختن گیتار ترفندهایی وجود دارد که می‌تواند به سرعت شما در نوازندگی کمک به‌سزایی کند. در این مطلب می‌خواهیم با این ترفندها آشنا شویم. اما قبل از فراگیری ترفندهای افزایش سرعت در نواختن گیتار بهتر است سفری هیجان‌انگیز به تاریخچه این ساز داشته باشیم.
معرفی گیتار
تاریخچه گیتار به سال‌های اولیه برخی از تمدن‌های قدیمی می‌رسد. گیتار از زمان پیدایش و طی چندین هزار سال پیشرفت، گسترش و توسعه انسانی، تغییرات بی‌شماری در ظاهرش تجربه کرده است. این ساز به تمام قاره‌ها سفر کرده و تحت تأثیر سنت‌ها و تأثیرات بی شمار موسیقی، به تدریج از “ساز پس زمینه” به اوج محبوبیت خود رسید که در سال‌های اولیه قرن ۲۰ پس از توسعه “گیتار کلاسیک” مدرن توسط آنتونیو تورس اتفاق افتاد. (۱۸۱۷ – ۱۸۹۲).
اولین آثار تاریخی در مورد گیتار در ایران باستان و در حدود ۳۵۰۰ سال پیش، یافت شد. حدود ۲ قرن بعد، صنعت‌گران هیتیتی (آناتولی باستان) موفق به یافتن سنگ تراش‌یافته‌ای بر روی انسانی که گیتار می‌نواخت، شدند که امروزه به عنوان قدیمی‌ترین سند تاریخی گیتار شناخته می‌شود. این ساز پس از گسترش در سراسر خاورمیانه و رسیدن به مصر، یونان باستان و چین، به دلیل سبک‌های مختلف موسیقی و عمدتا محبوبیت زیاد سازهای چنگی تغییر یافتند.
با این حال گیتارهای یونانی به زندگی خود ادامه دادند، به ویژه چیتارا و تانبور. چیتارا در روم بسیار محبوب شد. گیتارها همچنین زندگی خود را در خارج از اروپا نیز ادامه دادند و مهم‌ترین آنها گیتار موریتی است که در قرن ۸ و ۹ به اسپانیا وارد شد. گیتار با نام luthier در اسپانیا به تکامل رسید و با الهام از آن چندید گیتار کلاسیک با اشکال مختلف ساخته شدند.
محبوب‌ترین گیتار که در قرن ۱۵ و ۱۶ در اسپانیا ساخته شد، Vihuela نام داشت که بعدا گیتار باروک جایگزین آن شد. Lute برای مدت طولانی از محبوب‌ترین گیتارهای اروپایی محسوب می‌شد.
تاریخ گیتار کلاسیک
دوره مدرن تاریخ گیتار با بهره‌گیری از گیتاریست و لوتیور اسپانیایی آنتونیو تورس ژورادو آغاز شد که در اواخر قرن نوزدهم موفق به طراحی گیتارهای امروزه شد. این گیتار پس از مرگ وی به طور گسترده کپی شد و خیلی سریع تبدیل به مدل استاندارد گیتار آکوستیک گردید که هم اکنون نیز در سراسر جهان نواخته می‌شود. طرح او با عنوان “گیتار کلاسیک” را امروزه می‌توان در همه جای دنیا پیداکرد. لحظه مهم دیگر در تاریخ گیتار در دهه ۱۹۳۰ با معرفی گیتارهای الکتریکی اتفاق افتاد.
تولیدکنندگانی مانند گیبسون، فندر و دیگران موفق شدند انقلابی بزرگ در استفاده از گیتار در موسیقی مدرن ایجاد کنند، البته با کمک موسیقی‌دانانی بزرگ مانند BB King، الویس و دیگران که در واقع از این مدل گیتار در آهنگ‌های معروف راک‌اند رول استفاده می‌کردند.
امروز، بعد از گذشت ۳۵۰۰ سال از تولید این ساز، گیتار یکی از دو ساز محبوب در جهان شناخته می‌شود.
حالا به مبحث اصلی مطلب یعنی ترفندهای افزایش سرعت در نواختن گیتار می‌پردازیم.
آموزش افزایش سرعت در نواختن گیتار
گیتاریست‌های حرفه‌ای به لطف حافظه عضلانی به این سطح از مهارت رسیده‌اند. “حافظه عضلانی” همان اتفاقی است که وقتی مرتبا یک حرکت را تکرار می‌کنید، اتفاق می افتد. هنگامی که شما یک حرکت را بارها و بارها تمرین می‌کنید،
مغز شما اساسا آن را در حافظه‌تان ذخیره می‌کند.
در نهایت، شما می‌توانید آن حرکت را مثل خلبان خودکار اجرا کنید و دیگر نیازی به فکر کردن درمورد آن ندارید. به این ترتیب است که گیتاریست‌های حرفه‌ای می‌توانند بر تکنوازی‌های طولانی و پیچیده تسلط پیدا کنند.
این تمرینات انگشتی گیتار، همه برای کمک به شما در ایجاد حافظه عضلانی طراحی شده‌اند. برخی از تمرینات باعث مهارت و استقلال انگشتانتان می‌شوند. برخی به شما کمک می‌کند تا در تکنیک‌هایی مانند خم، ضربه زدن یا لگاتو تبحر پیدا کنید پس هر یک از این تمرینات را راهی برای رشد حافظه عضلانی برای مهارت‌ها و تکنیکهای مختلف بدانید.
این تمرینات می‌توانند اجراهای شما را کاملا به سطح بالاتری منتقل کنند. هنگامی که شروع به یادگیری آهنگ جدید می‌کنید، تمریناتی که انجام داده‌اید به شما در تسلط بر آن آهنگ کمک می‌کنند.
تکرار منظم این تمرینات باعث یادگیری سریعتر آهنگ‌ها، تسلط بر ریف یا تکنوازی های پیچیده و همچنین افزایش اعتماد به نفس شما هنگام نواختن گیتار می‌شود.
چگونه می‌توان در تمرینات افزایش سرعت تبحر پیدا کرد
هر یک از این تمرینات را به عنوان یک دمبل درنظر بگیرید. تصور کنید که به باشگاه می‌روید، یک دمبل بر می‌دارید و تمرین می‌کنید. انتظار ندارید که بعد از آن تمرین رقت‌انگیز، رشد عضلانی ناگهانی در ناحیه عضله دو سر خود داشته باشید! این تمرینات هم همین‌طور است. اگر فقط یک یا دو بار این تمرینات را انجام دهید، مثل این است که فقط یک بار با دمبل تمرین کرده‌اید پس با این وضع هیچ پیشرفتی نخواهید داشت.
برای اینکه واقعا بیش‌ترین استفاده را از این تمرینات ببرید، باید آنها را بارها و بارها تکرار کنید، سپس حداقل چند هفته روزانه آنها را تکرار کنید. هرچه بیشتر این تمرینات را انجام دهید، حافظه عضلانی شما تقویت می‌شود
بسیاری از گیتاریست‌های حرفه‌ای هر بار که اجرای گیتار انجام می‌دهند، ۵-۱۰ مورد از این تمرینات را قبل از اجرا انجام می‌دهند. سایر نوازندگان گیتارهم در هر جلسه تمرین حداقل ۱۰ -۱۵ دقیقه را صرفا به این تمرینات اختصاص می‌دهند.
هر کاری انجام می‌دهید، اطمینان حاصل کنید که این تمرینات را مرتبا انجام دهید و آنها را بارها و بارها تکرار کنید. هر تمرین را فقط یک بار انجام ندهید، این کار مانند انجام یک تکرار با هر دستگاه در سالن بدن‌سازی است؛ که در واقع وقت خود را تلف کرده‌اید. حتی اگر اولین باری که یک تمرین را انجام می‌دهید برای‌تان ساده به نظر می‌رسد بازهم برای هر تمرین وقت بگذارید تا به آن مسلط شوید.
مترونوم
تمام تمرین‌هایی که در این پست به آنها می‌پردازیم، نیازمند استفاده از مترونوم هستند. در واقع وقتی تمرین می‌کنید باید خودتان را به استفاده از یک مترونوم عادت دهید چرا که این ابزار به شما در بهتر و سریعتر نواختن کمک می‌کند.
مترونوم به دو طریق به شما کمک می‌کند
تقریبا به هر هنر آموز موسیقی تمرین با مترونوم توصیه می‌شود. مسلما تمرین با مترونوم موثرترین راه برای بهبود مهارت‌های شماست و دانستن اینکه چگونه مترونوم را به طور مؤثر در تمرینات خود بگنجانید به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های ریتمیک و فنی خود را به سریع‌ترین و کارآمدترین روش ممکن ارتقا دهید.
مترونوم نه تنها به شما نحوه حفظِ ریتم، مطابق با وزنِ ثابتِ یک قطعه یا درس نواختن را می‌آموزد بلکه می‌تواند کارکردهایی از قبیل طولانی و در عین حال با برنامه و منظم پیش رفتنِ طولِ زمانِ تمرین، کمک به رسیدنِ تدریجی به سرعتِ استاندارد قطعه یا سرعتی که آهنگساز تعیین کرده نیز داشته باشد.
می‌توانید از این دستگاه برای بررسی سطح پیشرفت خود نیز استفاده کنید. برای مثال اگر سرعت فعلی نواختن شما ۶۰ bpm است و بتوانید آن را به ۱۲۰ bpm برسانید در واقع شما موفق به افزایش سرعت نواختن خود شده‌اید. این اتفاق همچنین شما را ترغیب به تمرین بیشتر می‌کند. پس سعی کنید هر چه بیشتر از این دستگاه استفاده کنید.
با افزایش سرعت تمرینات، برای کنترل شرایط به نصف کردن سرعت مترونوم تمایل خواهید داشت. مثلا وقتی با سرعت ۱۸۰ bpm بنوازید، ضرب زدن یکنواخت مترونوم ممکن است کمی خسته کننده باشد. برای خلاصی از این شرایط بهتر است کسری از نتها را با سرعت ۱۸۰ و مابقی را با سرعت نصف، یعنی ۹۰ bpm بنوازید.
افزایش سرعت نواختن با این روش ساده!
نکته حائز اهمیت در افزایش سرعت نواختن از طریق این تکنیک، انجام بدون زحمت آن است. ممکن است منطقی جلوه نکند اما آنچه مهم است آرام بودن شما در هنگام انجام این تمرین می‌باشد.
می‌توانید این تمرین را با وزنه برداری مقایسه کنید. گاهی اوقات سعی می‌کنید وزنه‌های سنگین را بلند کنید، کمی سنگین‌تر از آنچه که عادت کرده‌اید و این کار را برای جابه جا کردن رکورد خود انجام می‌دهید. در این شرایط اگر کمی استراحت کرده و وزنه سبک‌تری بر دارید.
مشاهده خواهید کرد که کنترل وزنه سبک‌تر، آسان‌تر از قبل شده است. همین اصل را می‌توان در تمرین سرعت نیز به کار برد. بعضی اوقات برای اینکه از حد مجاز خود عبور کنید، باید BPM (ضربان در دقیقه) را در مترونوم خود افزایش دهید و کمی سریعتر و طولانی‌تر از آنچه که عادت کرده‌اید بنوازید.
لازم به ذکر است اگر تمایل به بالا بردن سرعت مترونوم در تمریناتان را دارید ولی در سرعت‌های بالا بدنتان منقبض می‌شود (حتی اگر نتها را با دقت و طبق ریتم می‌نوازید)، احتمالاً برای نواختن با این سرعت هنوز آماده نیستید. اگر نمی‌توانید هماهنگ با سرعتی که مترونوم را تنظیم کرده‌اید بنوازید پیشنهاد می‌شود برای سرعت‌های پایین‌تر وقت بگذارید و به تدریج سرعت خود را افزایش دهید. اجرای درست تکنیکتان بهتر از تمارین بی دقت و ایجاد عادات غلط است.
تمرین کروماتیک
تمرینی برای انگشتان و به اصطلاح گرم کردن انگشتان است که در آن هر انگشت مختص یک فرت است به این صورت که فرت اول به انگشت اشاره، فرت دوم به انگشت وسط، فرت سوم به انگشت حلقه و فرت چهارم به انگشت کوچک اختصاص می‌یابد بعد از جایگذاری انگشتان سعی کنید دست راست خود را روی شش سیم حرکت دهید. این الگوی انگشت گذاری را برای هر یک از شش سیم انجام دهید. به تدریج و در صورت پیشرفت سرعت مترونوم را بالا ببرید.
سرعت مترونوم را در پایان تمرین ثبت کنید تا سطح پیشرفت خود را ارزیابی کنید.
گام‌ها
بعد از یادگیری نحوه گام نوازی، همانند تمرین کروماتیک ولی باتوجه گام‌هایشان بنوازید. با انجام این کار دو دستاورد بسیار مهم خواهید داشت. اول اینکه این کار به شما کمک می‌کند تا با یک تیر دو نشان بزنید، یعنی هم روی تکنیک تندنوازی کار می‌کنید و هم اَشکال گام‌هایتان را به خاطر می‌سپارید.
ورزش انگشتان
یکی از تمرینهای مورد علاقه من برای تکنیک ساخت، این تمرین است چرا که به نظر می‌رسد فقط روی تکنیکهای هَمِر آن و پول آف کار می‌کند در صورتیکه مزایایی بسیاری دارد. بیایید ابتدا به نحوه انجام این تمرین نگاهی بیندازیم.
پیش نیازهای این تمرین داستن نحوه اجرا تکنیکهای همر آن و پول آف است. اگر درباره این تکنیک‌ها اطلاعی ندارید بهتر است از انجام این تمرین صرف نظر کنید.
مترونوم را برای سرعت پایین تنظیم کنید. برای شروع ۶۰ تا ۸۰ bpm مناسب است. نکته اصلی این تمرین، انجام آن با سرعت پایین است سپس مثل تمرین کروماتیک، هر انگشت به یک فرت اختصاص خواهد یافت.
با استفاده از روش همر آن در کنار ترکیبات ممکن دو انگشت شروع می‌کنیم. تمام ترکیبات ممکن عبارتند از:
- اشاره و وسط
- وسط و حلقه
- وسط و کوچک
- اشاره و کوچک
سعی کنید هر بار یکی از ترکیبات بالا را برای تمرین انتخاب کنید.
نکاتی برای انجام تمرینات
*h مخفف واژه لاتین همر آن و p مخفف لاتین پول آف است.
این تمرین را با هر کدام از ترکیب‌های دو انگشت انجام دهید، سپس همین کار را با تکنیک پول آف انجام دهید.
این تمرین مربوط به پول آف انگشت وسط با اشاره است.
این تمرین زمانبندی شما برای تکنیکهای همرآن و پول آف را بهبود می‌بخشد. زمانبندی برای این دو تکنیک مخصوصاً همر آن، به خاطر وقفه کوتاهی که هنگام اجرای این تکنیک و تولید صدا ایجاد می‌شود، دشوار است. از این تمرین برای یادگیری طول آن تأخیر استفاده کنید تا تکنیکهای همر آن و پول آف دقیقا با مترونوم به موقع اجرا می‌شوند.
استفاده از الگوهای مختلف به شما در ایجاد استقلال انگشت‌ها و افزایش مهارت نواختنتان کمک می‌کند. البته یادگیری نحوه حرکت آرام از انگشت چهارم به انگشت دوم خود بدون اینکه دو انگشت دیگر در هوا بلغزاند، مدتی طول می‌کشد تا به حد مطلوب برسد. احتمالاً در ابتدا یعنی وقتی تکنیک همر آن و پول آف را بین انگشتان حلقه و کوچک انجام می‌دهید، در انگشتانتان احساس سفتی کنید.
این یک زنگ خطر برای شماست چراکه هنگام انجام این تمرین نباید در انگشتان دست خود احساس درد کنید. اگر احساس درد می‌کنید، به این معنی است که سعی دارید فراتر از آنچه انگشتانتان آماده است، کشش داشته باشید.
این تمرین همچنین تمرکز شما را نیز افزایش می‌دهد. به این دلیل که شما برای اینکه بتوانید صدای خوبی از طریق تکنیک همر آن تولید کنید، باید پس از اجرای نت به صورت چکشی انگشت خود را بر روی فرت قرار می‌دهد. یادگیری نحوه وارد کردن چکشی انگشت در نقطه صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است.
عنکبوتی
این تمرین برای ایجاد مهارت در هر دو دست طراحی شده است. اگر در هماهنگی دست راست و چپ خود مشکلی دارید و می‌خواهید پیشرفت واقعی داشته باشید، این تمرینات عالی هستند.
نحوه تمرین
این تمرین را ابتدا با سرعت کم شروع کنید سپس زمانی که احساس کردید به می‌توانید تمرینات را بدون لرزش انجام دهید، سعی کنید از مترونوم بهره ببرید. دوباره به آرامی شروع کنید و به تدریج سرعت مترونوم را افزایش دهید.
به کیفیت تمرین توجه کنید. اطمینان حاصل کنید که تمام نتها بدون لرزش و به درستی اجرا می‌کنید. تکنیک ضربه متناوب (تکنیک آلترنیت پیکینگ) را با دست راست خودتمرین کنید. (پایین، بالا، پایین، بالا)
کاملاً روی تمرین تمرکز کنید. هنگام نواختن دست چپ و راست خود را زیر ذره بین داشته باشید و مواردی که نیاز به اصلاح یا بهبود دارند را شناسایی کنید. کوچک‌ترین تغییر می‌تواند تفاوت فاحشی در کیفیت و سرعت نواختن شما ایجاد کند.
عضلات انگشتان، مچ، دست، بازو و شانه‌ها را به اندازه کافی شل کنید تا فشار وارد نشود و از آسیب نبینند. همچنین اگر بخواهید تمرین را با حداکثر سرعت خود اجرا کنید این نکته بسیار حائز اهمیت خوهد بود.
آرامش
در نواختن گیتار، برخی گیتاریست‌ها، کلمه سریع را به معنای چالش برانگیز ترجمه می‌کنند و آنچه در نتیجه آشکار می‌شود، تنش جسمی است که به طور کلی نواختن گیتار، چه رسد افزایش سرعت را با مشکل مواجه می‌کند.
بنابراین در هنگام نواختن گیتار هرچه آرامش بیشتری داشته باشید، در نواختن گیتار با سرعت بالا، عملکرد بهتری خواهید داشت. البته، در نظر داشته باشید که آرامش داشتن به معنای غیر متمرکز بودن نیست. منظور ما این است که شما باید با حرکات کنترل شده سعی در کاهش تنش در شانه‌ها، بازوها، دست‌ها و انگشتان خود شوید.