شگفت‌انگیز و سحرآمیز، صفات بسیار مناسبی برای معرفی سازی‌ست به‌نام ویولن. سازی که با همان شنیدنِ آغازین می‌شود عاشق‌اَش شد. یادگیری ویولن از سازهای جذاب است و هر روزه افراد بیش‌تری به آن جذب می‌شوند
ویولن از سازهای اصلی ارکسترهای بزرگ موسیقی‌ست که در تک‌نوازی هم بسیار پرکاربرد است.
آهنگ‌سازان بزرگی از گذشته تا کنون ساز اصلی‌شان ویولن بوده که هرکدام در محبوبیت افسانه‌ای این ساز نقش بسیار پررنگی داشته‌اند.
هرجا که صحبت از آموزش موسیقی و یادگیری ساز باشد جمله‌ای پرتکرار خودنمایی می‌کند؛
«آموزش ویولن از همهٔ سازها سخت‌تره.»
جالب این‌جاست که احتمالاً این گزاره را از زبان کسانی خواهید شنید که نوازندهٔ ویولن نیستند. بعضاً نه تنها ویولن که ساز دیگری هم نمی‌نوازند.
مردود شمردن این ادعا بدین‌معنی نیست که نوازندگی ساز، چه ویولن چه دیگر سازها، کار آسانی‌ست.
نوازندگی قبل از این‌که هنر باشد مهارت است. کسب هر مهارتی در هر زمینه‌ای سختی‌های خود را دارد که یادگیری موسیقی و نوازندگی ساز نیز از این قاعده مستثنی نیست.
اما باید توجه داشت که در مقام مقایسه قرار است نوازندگی ویولن را با نوازندگی چه سازی مقایسه کنیم که رأی به سخت یا آسان بودن یکی بدهیم.
مهم‌تر از این مقایسه‌ها نباید فراموش کرد که نکتهٔ کلیدی در یادگیری موسیقی در کنار تمرین منظم، صبر است.
در ابتدای مسیر یادگیری ویولن، احتمالاً به‌این‌دلیل که هنرجوی مبتدی نمی‌تواند صدایی خوشایند از ساز استخراج کند، در مقایسه با هنرجوی مبتدی ساز پیانو باید صبورتر باشد.
این دلیلی بر سخت‌تر بودن یادگیری ویولن نیست. تفاوت در ساختار سازها و نحوهٔ تولید صوت است که در پیانو به‌دلیل مکانیکی یا دیجیتالی بودن تولید صوت با فشار هر شستی صدایی کوک و خوشایند شنیده‌می‌شود.
البته نقش ساز با کیفیت و البته مدرّس با تجربه در عبوردادنِ هنرجو از این مرحله بسیار مهم است.
این مرحله از مسیر یادگیریِ ویولن احتمالاً ۶ هفته طول خواهد کشید تا هنرجو بتواند با نواختن اِتودهایی هرچند کوتاه ولی جذاب تکنیک‌های ابتدایی را بیاموزد.
یک‌ماههٔ ابتداییِ شروع یادگیری ویولن می‌تواند هنرجو را از انتخابی که کرده بسیار سرخوش و انرژی مضاعفی را برای ادامهٔ یادگیری به او تزریق کند.
از طرفی اگر صبر و تمرین کافی نداشته‌باشد و مدرس هم توجه کافی به میزان پیش‌رفت هنرجو نکند، سرخوردگی همانا و دل‌زدگی از یادگیری ویولن و موسیقی همان.
از ماه سوم به بعد وجود تمریناتی که معمولاً ملودی‌هایی آشنا به گوش هنرجوست مسیر یادگیری را جذاب‌تر می‌کند. در این مرحله تمرین با کیفیت و مداوم بسیار اهمیت دارد.
تکنیک‌های پایه‌ای ویولن، که بسیار هم مهم هستند، در این مرحله آموزش داده‌می‌شود.
در نیم‌سال دوم نوازندگیِ ویولن اتفاقی که نه‌تنها برای هنرجویان ویولن که برای نوازندگان دیگر سازها هم می‌اُفتد، تمرینِ بی‌هدف است.
تمرین بی‌هدف، هم ناشی از مهارت‌هایی‌ست که هنرجو در شش‌ماه گذشته کسب کرده و هم عدم جذابیت قطعات تمرینی.
به‌همین دلیل هنرجو سعی می‌کند آهنگ‌های موردعلاقهٔ خود را که همیشه در آرزوی نواختنش بوده هرچند دست‌وپا شکسته با همین تواناییِ فعلی بنوازد.
شاید دور از ذهن باشد اما پتانسیل دل‌زدگی از ساز و رها کردن آموزش در این مرحله بسیار بالاست.
هنرجو مدام درگیر نواختن آهنگ‌های موردعلاقه‌اش می‌شود و از تمرینات و بهبود کیفیت تکنیک‌های نوازندگی‌اش باز می‌ماند و به‌مرور باعث عقب‌ماندن از کلاس و در نهایت دور شدن از مسیر پیش‌رفت است.
در انتهای سال اول یادگیری ویولن، هنرجوی صبوری که تمرینات منظم و روزانه داشته‌است آمادگی این‌را دارد که مباحث تئوری موسیقی را نیز با جدّیت بیش‌تری دنبال کند.
تمرینات سلفژ و تربیت شنوایی در کنار تمرین ساز، سطح سواد هنرجو را ارتقاء می‌بخشد که این موضوع قطعاً منجر به بهتر شدن کیفیت نوازندگی نیز می شود.
با ورود به سال دوم نوازندگی، تعداد قطعاتی که به گوش عامهٔ مردم آشناست و هنرجو از عهدهٔ نواختن آن‌ها برمی‌آید به بیش از ۱۵ قطعه می‌رسد.
البته نباید فراموش کرد که همهٔ این نتایج بسته به میزان تمرین هنرجوست.
همان‌قدر که تمرین منظمِ توأم با صبر توصیه می‌شود، باید مراقب آسیب‌های احتمالی هم بود.
نوازندگان ویولن از ناحیهٔ مَفصلِ فَک، آرنج و همین‌طور گردن مستعد آسیب هستند.
مدرّس باتجربه در حین آموزش، شیوهٔ تمرینی هنرجو را نیز بررسی می‌کند تا میزان آسیب‌های احتمالی را به کم‌ترین مقدار خود برساند.
در حال حاضر در تمام دنیا از طرف محققین و پزشکانی که در حوزهٔ آسیب‌های نوازندگی فعالیت دارند تأکید بسیاری می‌شود که در اولین دقایق شروع تمرین تا انتهای زمان تمرین، هر چند تمرین کوتاه یا طولانی‌مدت باشد یا نوازنده حرفه‌ای یا مبتدی باشد، باید احتمال آسیب‌دیدگی را جدی گرفت.
از آن‌جا که تمرین اصلی هنرجویان در منزل و به‌دور از چشم مدرّس انجام می‌شود، آشنایی هنرجویان با روش‌‌ها و تمرینات خاصی که باعث جلوگیری از آسیب می‌شود، ضروری به‌نظر می‌رسد.
یکی از معدود متُدهایی که در زمینهٔ جلوگیری از آسیب‌های احتمالی و همین‌طور برطرف‌کردن آسیب‌های ناشی از تمرین اشتباه بسیار موفق بوده، متد میوزماسل است.
در نهایت هنرجوی ساز ویولن که صبوری پیشه کند، تمرینات را منظم و بدون وقفه انجام دهد و هم‌زمان شیوهٔ تمرینی خود را کنترل کند، بی‌شک در نوازندگی این ساز زیبا به مراحل بالایی خواهد رسید.
از آن‌جا که ویولن یک ساز جهانی و فراگیر است، پیگری کیفیت نوازندگی استعدادهای برتر دنیا هنرجوی مبتدی را متوجه سطح دیگر نوازندگان می‌کند که این موضوع انگیزهٔ هنرجو را بیش‌از‌پیش خواهد کرد. البته باید مراقب باشد که در دام مقایسهٔ خود با دیگران نیفتد.
رسیدن به سطح عالی نوازندگی در ویولن به ۷ سال زمان نیاز دارد. البته هنر و نوازندگی نقطهٔ ایست ندارد اما نباید فراموش کرد که رسیدن به نقطهٔ ایده‌آل می‌تواند برای هنرجویان متفاوت باشد.
اولین قدم در رسیدن به مقصد، پای در مسیر گذاشتن است.
حتماً مسیر نوازندگی ویولن پستی و بلندی‌هایی دارد که با تمرین و صبر می‌توان این اسبِ سرکش را رام کرد و لذت نواختن‌اَش را با جان و دل چشید.