نام‌گذاری انگشتان در نوازندگی ساز سه تار‌

نام‌گذاری انگشتان در سه‌تار سابقه‌ای طولانی دارد. قُدما برای سهولت آموزش نوازندگی سه‌تار، انگشت‌های دست را نام‌گذاری می‌کردند. نام‌گذاری انگشتان در سه‌تار با نگارش نخستین کتاب‌های آموزشی موسیقی نیز ادامه پیدا کرد. مشخص کردن این‌که هر نت با کدام انگشت باید گرفته شود و همچنین آراسته‌بودن نت‌نگاری و جلوگیری از شلوغی بی‌حد برگه‌های نت از مزایای نام‌گذاری انگشتان در سه‌تار است. در ادامه با نام انگشتان در شیوهٔ قدیمی یعنی قبل از رواج الفبای نت غربی و بعد از آن آشنا می‌شویم.

نام‌گذاری انگشتان در سه‌تار به شیوهٔ قدیم

تا قبل از ورود شیوهٔ نگارش الفبای نت غربی، اسامی زیر برای هر انگشت رواج داشت:

خِنصِر (Khenser)

کوچک‌ترین انگشت دست با نام خنصر مشخص شده بود.

بِنصِر (Benser)

انگشت حلقه یا انگشتری با نام بِنصِر شناخته می‌شد.

وُسْطیٰ (Vosta)

انگشت میانی که بلندترین انگشت است، انگشت وسطیٰ یا انگشتِ مِهین نام داشت.

سَبّابه (Sabbabeh)

سبابه همان انگشت اشاره است.

ابهام (Ebham)

انگشت شَست نیز با نام انگشت اِبهام معرفی می‌شد.

نام‌گذاری انگشتان در سه‌تار به شیوهٔ جدید

با ورود نت غربی و نگارش کتاب‌های آموزشی، نام‌‌گذاری انگشتان در سه‌تار نیز تغییر پیدا کرد. در ابتدا علی‌نقی وزیری و بعدتر ابوالحسن صبا هرکدام برای برخی انگشتان از علائم یا حروف خاصی استفاده کردند. اما در نهایت با شماره‌گذاری عددی ثبات یافت.

در نتیجه در حال حاضر در تمام کتاب‌های آموزشی، به این‌صورت است:

انگشت شمارهٔ ۱

انگشت شمارهٔ یک، انگشت اشاره است.

انگشت شمارهٔ ۲

انگشت میانی که بلندترین انگشت است با شمارهٔ ۲ مشخص می‌شود.

انگشت شمارهٔ ۳

انگشتِ حلقه یا انگشتری (انگشتی که معمولاً انگشتر زینتی در آن قرار می‌‌گیرد) انگشت شمارهٔ ۳ نام‌گذاری شده است.

انگشت شمارهٔ ۴

انگشت کوچک هم با شمارهٔ ۴ در نت‌‌نگاری‌ها مشخص می‌شود.

انگشت +

انگشت شَست تنها انگشتی‌ست که با عدد مشخص نمی‌شود و این انگشت با علامت (+) نوشته می‌شود.

نکتهٔ آخر

از آن‌‌جا در مراحل ابتدایی یادگیری سه‌تار شناخت دستان‌های سه‌تار یا همان پوزیسیون سه‌تار و مضراب زدن سه‌تار بسیار اهمیت دارد، لازم است با نام انگشتان در سه‌تار آشنا باشیم و آن را به خاطر بسپاریم.

در مجموعهٔ آموزشی سه‌تار خنیاگر که در چهار سطح از مبتدی تا پیش‌رفته تهیه و منتشر شده است، در مراحل ابتدایی آن نکات کلیدی آموزش انگشت‌گذاری را می‌آموزید. همین امروز شروع کنید.